Over Henk Kummeling
Prof.mr. H.R.B.M. Kummeling is hoogleraar staatsrecht en vergelijkend staatsrecht aan de Universiteit Utrecht.
Henk Kummeling
Prof.mr. H.R.B.M. Kummeling is hoogleraar staatsrecht en vergelijkend staatsrecht aan de Universiteit Utrecht.
Meer over de auteurs
Henk Kummeling,
J. Uzman,
Ben Vermeulen,
Rob Widdershoven
e.a.
Beginselen van de democratische rechtsstaat
Inleiding tot de grondslagen v.h. Nederlandse staats- en bestuursrecht
Paperback Nederlands 2022 9789013169645Op voorraad | Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis
Samenvatting
Deze titel geeft een algemene en systematisch opgezette inleiding in het staats-en bestuursrecht. Er wordt aandacht besteed aan de historische ontwikkeling van de democratische rechtsstaat evenals juridisch en maatschappelijke actualiteit. De inhoud sluit aan bij diverse actuele ontwikkelingen, zoals het democratisch tekort, de opkomst van het populisme, de toeslagenaffaire en de klimaatcrisis.
Beginselen van de democratische rechtsstaat geeft inzicht in de rechtsstatelijke en democratische beginselen die aan het Nederlandse constitutionele bestel ten grondslag liggen. De titel zet uiteen hoe die beginselen in het staats- en bestuursrecht zijn uitgewerkt en concreet toepassing vinden. Naast een systematische analyse van die beginselen en hun toepassing in de rechtspraktijk wordt aandacht geschonken aan de historische ontwikkeling van de democratische rechtsstaat, in het bijzonder in Nederland. Daarbij komt ook de ontwikkeling van de Europese en internationale rechtsorde uitdrukkelijk aan bod.
Deze uitgave is primair bedoeld voor diverse fasen in de rechtenstudie, maar door de algemene inleiding in het staats- en bestuursrecht is de titel ook geschikt voor andere studies en de rechtspraktijk.
Democratische rechtsstaat actueel
In deze herziene druk is aandacht voor de opkomst van het populisme en de toenemende uitdagingen waarvoor de democratische rechtsstaat komt te staan. Daarnaast zijn er nog vele andere ontwikkelingen die in deze druk zijn geactualiseerd of opgenomen. Denk aan:
- de decentralisaties in het sociale domein
- de nieuwe aanpak van de kabinetsformatie
- de rol van referenda
- de euro-perikelen en de Brexit
- de nieuw vormgegeven kabinetsformatie
- de toeslagenaffaire
- de rol die de diverse staatsinstellingen hebben bij het oplossen van de klimaatcrisis, zoals in het bijzonder geïllustreerd door het Urgenda-arrest van de Hoge Raad
Beginselen van de democratische rechtsstaat is van grote waarde voor pre-professionals die kennis moeten hebben van het staats- en bestuursrecht. De titel wordt daarnaast in het WO gebruikt als studieboek bij diverse opleidingen, zoals Publieksrecht en Staats- en bestuursrecht.
Specificaties
ISBN13:9789013169645
Taal:Nederlands
Bindwijze:paperback
Aantal pagina's:480
Uitgever:Wolters Kluwer
Druk:9
Verschijningsdatum:5-9-2022
Hoofdrubriek:Juridisch
ISSN:
Jongbloed:Staatsrecht algemeen
Lezersrecensies
Wees de eerste die een lezersrecensie schrijft!
Inhoudsopgave
Voorwoord / V
Afkortingen / XVII
DEEL I INLEIDING
HOOFDSTUK 1
Het onderwerp van het staats- en bestuursrecht / 3
1.1 Inleiding / 3
1.2 De plaats van het staats- en bestuursrecht / 4
1.3 Het basismateriaal van het staats- en bestuursrecht: overheidsbesluiten / 6
1.4 De noodzaak van bindende overheidsbesluiten / 7
1.5 Het problematische karakter van bindende overheidsbesluiten / 8
1.6 De aanvaardbaarheid van bindende overheidsbesluiten: rechtsstaat en democratie / 9
HOOFDSTUK 2
Historische ontwikkeling / 11
2.1 De opkomst van de soevereine staat / 11
2.2 Het maatschappelijk contract / 14
2.3 De klassiek-liberale rechtsstaat / 16
2.3.1 Legaliteitsbeginsel / 16
2.3.2 Machtsverdeling / 17
2.3.3 Grondrechten / 19
2.3.4 Rechterlijke controle / 22
2.4 De democratische rechtsstaat / 23
2.5 De sociale rechtsstaat / 25
2.6 Problemen van de democratische rechtsstaat / 26
2.7 Problemen van de sociale rechtsstaat / 31
DEEL II RECHTSSTAAT
HOOFDSTUK 3
Eisen van de rechtsstaat: overzicht en samenhang / 39
3.1 Algemene introductie / 39
3.2 Het legaliteitsbeginsel / 40
3.2.1 Van binding aan het gewoonterecht naar binding aan de wet / 40
3.2.2 Democratie en de soevereiniteit van de wetgever / 41
3.2.3 Binding van de wetgever aan het recht: De betekenis van de constitutie / 42
3.2.4 Binding van het bestuur aan de wet: De betekenis van de Algemene wet bestuursrecht / 44
3.3 Machtsverdeling / 46
3.4 Grondrechten / 47
3.5 Rechterlijke controle / 48
3.6 Overzicht en samenhang van rechtsstatelijke vereisten / 49
HOOFDSTUK 4
Het legaliteitsbeginsel / 51
4.1 Inleiding / 51
4.2 Bevoegde overheidsinstanties (wie?) / 52
4.2.1 Inleiding: de begrippen ambt (orgaan) en openbaar lichaam, ambtsdrager en ambtenaar / 52
4.2.2 Bestuursorgaan in de zin van de Awb / 56
4.2.3 Samenvatting / 60
4.3 Bevoegdheden en instrumenten van de overheid (wat?) / 61
4.3.1 Inleiding: soorten bevoegdheden en instrumenten / 61
4.3.2 Bevoegdheden: algemene regels en concrete toepassing / 62
4.3.3 Besluiten in de zin van de Awb / 64
4.3.4 Algemeen verbindende voorschriften (wetten in materiële zin) / 66
4.3.5 Beleidsregels / 67
4.3.6 Beschikkingen / 68
4.3.7 Samenvatting / 71
4.4 Het verkrijgen van overheidsbevoegdheden (hoe?) / 72
4.4.1 Inleiding / 72
4.4.2 Attributie, delegatie en mandaat / 72
4.4.3 Verkrijging van regelgevende bevoegdheden / 75
4.4.4 De reikwijdte van het legaliteitsbeginsel / 83
4.4.5 Samenvatting / 87
4.5 Begrenzing en normering van overheidsbevoegdheden (tot hoever?) / 88
4.5.1 Inleiding: de verschillende eisen / 88
4.5.2 Eisen in verband met het wettelijk kader van de bevoegdheid / 89
4.5.3 Formele normen voor de bevoegdheidsuitoefening / 92
4.5.4 Materiële normen voor de bevoegdheidsuitoefening / 95
4.5.5 Samenvatting / 102
4.6 Handhaving van het recht / 102
HOOFDSTUK 5
Machtsverdeling / 111
5.1 Machtsverdeling en het model van Montesquieu / 111
5.2 Machtsverdeling in de oorspronkelijke Nederlandse opzet / 112
5.3 Machtsverdeling en legaliteitsbeginsel / 112
5.4 Machtsverdeling naar hedendaagse betekenis / 114
5.4.1 Inleiding / 114
5.4.2 Machtsverdeling en rechterlijke macht / 115
5.4.3 Machtsverdeling en de verhouding tussen regering en Staten-Generaal / 115
5.4.4 Zelfstandige besluitvormende bevoegdheden van de Staten-Generaal / 116
5.4.5 Bevoegdheid tot wetgeving; wetgevingsprocedure; rechten van amendement en initiatief / 117
5.4.6 Vertrouwensrelatie tussen regering en Staten-Generaal / 120
5.4.7 Omvang en effectuering van de ministeriële verantwoordelijkheid / 121
5.4.8 De rijksbegroting / 122
HOOFDSTUK 6
Grondrechten / 125
6.1 De ontwikkeling van de grondrechten / 125
6.2 Het rechtsstatelijk waarborgkarakter van de grondrechten / 128
6.3 Grondrechten en het principieel beperkte karakter van overheidsbevoegdheden / 129
6.4 De subjecten van grondrechten; bijzondere rechtsverhoudingen / 130
6.5 Categorieën van grondrechten / 133
6.6 De reikwijdte van klassieke grondrechten; redelijke uitleg van grondrechten / 136
6.7 Beperking van klassieke grondrechten / 139
6.7.1 Het grondwettelijke beperkingssysteem / 139
6.7.2 Delegatie van de bevoegdheid tot grondrechtsbeperking / 140
6.7.3 Beperkingen van internationale en EU-mensenrechten; vergelijking met het grondwettelijke beperkingssysteem / 142
6.8 Het onderscheid tussen klassieke en sociale grondrechten; de sociale dimensie van grondrechten; positieve verplichtingen / 145
6.9 Horizontale werking van grondrechten / 149
6.10 Grondrechten, openbare orde en veiligheid / 153
HOOFDSTUK 7
Rechterlijke controle / 157
7.1 Ontwikkeling van de rechtsbescherming tegen bestuursoptreden / 157
7.1.1 Inleiding / 157
7.1.2 Ontwikkeling van het stelsel van rechtsbescherming / 157
7.1.3 Ontwikkeling inhoud rechterlijke toetsing / 163
7.1.4 De Raad voor de rechtspraak / 165
7.2 De huidige bescherming tegen het bestuursoptreden / 167
7.2.1 Inleiding / 167
7.2.2 Het stelsel van rechtsbescherming volgens de Algemene wet bestuursrecht / 168
7.2.3 Toegang tot de bestuursrechtelijke rechtsbescherming / 176
7.2.4 De procedure bij en de beoordeling door de bestuursrechter / 182
7.2.5 Aanvullende taak burgerlijke rechter / 193
7.2.6 De ombudsman / 194
7.2.7 Overzicht systeem van rechtsbescherming / 196
7.3 De veranderende positie van de rechter / 198
7.3.1 De contra-legemjurisprudentie / 198
7.3.2 De rechter als wetgever-plaatsvervanger; algemene tendensen / 200
7.3.3 De betekenis van het internationale recht / 201
7.4 Het toetsingsverbod / 206
7.5 Toetsing van de wet aan nationale fundamentele rechtsbeginselen / 212
DEEL III DEMOCRATIE
HOOFDSTUK 8
Eisen van de democratie / 217
8.1 Gerichtheid en eisen van de democratie / 217
8.2 Actief kiesrecht / 219
8.3 Passief kiesrecht / 222
8.4 Streven naar machtsverwerving legitiem / 224
8.5 (Politieke) grondrechten / 226
8.6 Democratische zeggenschap in en controle op besluitvorming / 229
8.7 Openbaarheid van besluiten en besluitvorming / 230
8.8 Meerderheidsregel / 233
8.9 Rechten van minderheden / 234
8.10 Verdergaande democratisering / 235
HOOFDSTUK 9
Regeringsvormen / 239
9.1 Inleiding / 239
9.2 Presidentieel stelsel / 240
9.3 Parlementair stelsel / 242
9.4 Conventioneel stelsel / 244
9.5 Ideaaltypen, mengvormen en feitelijke verhoudingen / 245
HOOFDSTUK 10
Het Nederlandse parlementaire stelsel / 249
10.1 Inleiding / 249
10.2 Regering / 249
10.3 Parlement / 256
10.4 Vestiging parlementair stelsel / 260
10.5 Vertrouwensregel in het huidige staatsrecht / 263
10.6 Ministeriële verantwoordelijkheid / 268
HOOFDSTUK 11
Kritiek op het Nederlandse stelsel / 273
11.1 Politieke partijen / 273
11.2 Van dualistische naar monistische verhoudingen / 277
11.3 Functioneren ministeriële verantwoordelijkheid / 280
11.4 Legitimiteit van besluiten en besluitvorming / 285
HOOFDSTUK 12
Participatie / 289
12.1 Algemene introductie / 289
12.2 Participatie in soorten en maten / 291
12.3 Inspraak / 292
12.4 Adviescommissies / 297
12.5 Overleg / 299
12.6 (Functionele) decentralisatie / 301
12.7 Directe democratie: referendum en volksinitiatief / 303
12.8 Deliberatieve democratie: het burgerforum / 311
12.9 Tot slot / 313
DEEL IV RECHTSSTAAT EN DEMOCRATIE OP DECENTRAAL EN INTERNATIONAAL NIVEAU
HOOFDSTUK 13
Decentralisatie / 317
13.1 Inleiding / 317
13.2 Verschijningsvormen van decentralisatie / 318
13.2.1 Algemeen / 318
13.2.2 Staatsvormen / 318
13.2.3 Verschil decentralisatie en deconcentratie / 323
13.2.4 Territoriale en functionele decentralisatie / 324
13.2.5 Autonomie en medebewind / 324
13.3 Inrichting, samenstelling en bevoegdheden van decentrale ambten / 330
13.3.1 Inleiding / 330
13.3.2 Provincies en gemeenten / 330
13.3.3 Waterschappen / 344
13.3.4 Overige openbare lichamen / 347
13.4 Legaliteit / 349
13.5 Machtsverdeling, waaronder toezicht / 353
13.6 Grondrechten / 358
13.7 Rechterlijke controle en administratief beroep / 366
13.8 Ontwikkelingen in de bestuurlijke organisatie / 367
HOOFDSTUK 14
De internationale dimensie / 371
14.1 Inleiding / 371
14.2 Internationale normen in het algemeen / 373
14.2.1 Monisme en dualisme / 373
14.2.2 De (democratische controle op de) totstandkoming van internationaal recht / 376
14.2.3 Rechterlijke controle op de naleving van het internationale recht / 381
14.3 De Europese Unie / 389
14.3.1 De bijzondere positie van het recht van de Europese Unie / 389
14.3.2 De institutionele structuur van de Europese Unie / 393
14.3.3 Legaliteit / 398
14.3.4 Machtsverdeling en democratie / 402
14.3.5 Grondrechten / 406
14.3.6 Rechterlijke controle / 412
14.3.7 Voortschrijden van de Europese integratie? / 417
14.3.8 Europese uitdagingen / 420
Personenregister / 427
Jurisprudentieregister / 439
Trefwoordenregister / 447
Afkortingen / XVII
DEEL I INLEIDING
HOOFDSTUK 1
Het onderwerp van het staats- en bestuursrecht / 3
1.1 Inleiding / 3
1.2 De plaats van het staats- en bestuursrecht / 4
1.3 Het basismateriaal van het staats- en bestuursrecht: overheidsbesluiten / 6
1.4 De noodzaak van bindende overheidsbesluiten / 7
1.5 Het problematische karakter van bindende overheidsbesluiten / 8
1.6 De aanvaardbaarheid van bindende overheidsbesluiten: rechtsstaat en democratie / 9
HOOFDSTUK 2
Historische ontwikkeling / 11
2.1 De opkomst van de soevereine staat / 11
2.2 Het maatschappelijk contract / 14
2.3 De klassiek-liberale rechtsstaat / 16
2.3.1 Legaliteitsbeginsel / 16
2.3.2 Machtsverdeling / 17
2.3.3 Grondrechten / 19
2.3.4 Rechterlijke controle / 22
2.4 De democratische rechtsstaat / 23
2.5 De sociale rechtsstaat / 25
2.6 Problemen van de democratische rechtsstaat / 26
2.7 Problemen van de sociale rechtsstaat / 31
DEEL II RECHTSSTAAT
HOOFDSTUK 3
Eisen van de rechtsstaat: overzicht en samenhang / 39
3.1 Algemene introductie / 39
3.2 Het legaliteitsbeginsel / 40
3.2.1 Van binding aan het gewoonterecht naar binding aan de wet / 40
3.2.2 Democratie en de soevereiniteit van de wetgever / 41
3.2.3 Binding van de wetgever aan het recht: De betekenis van de constitutie / 42
3.2.4 Binding van het bestuur aan de wet: De betekenis van de Algemene wet bestuursrecht / 44
3.3 Machtsverdeling / 46
3.4 Grondrechten / 47
3.5 Rechterlijke controle / 48
3.6 Overzicht en samenhang van rechtsstatelijke vereisten / 49
HOOFDSTUK 4
Het legaliteitsbeginsel / 51
4.1 Inleiding / 51
4.2 Bevoegde overheidsinstanties (wie?) / 52
4.2.1 Inleiding: de begrippen ambt (orgaan) en openbaar lichaam, ambtsdrager en ambtenaar / 52
4.2.2 Bestuursorgaan in de zin van de Awb / 56
4.2.3 Samenvatting / 60
4.3 Bevoegdheden en instrumenten van de overheid (wat?) / 61
4.3.1 Inleiding: soorten bevoegdheden en instrumenten / 61
4.3.2 Bevoegdheden: algemene regels en concrete toepassing / 62
4.3.3 Besluiten in de zin van de Awb / 64
4.3.4 Algemeen verbindende voorschriften (wetten in materiële zin) / 66
4.3.5 Beleidsregels / 67
4.3.6 Beschikkingen / 68
4.3.7 Samenvatting / 71
4.4 Het verkrijgen van overheidsbevoegdheden (hoe?) / 72
4.4.1 Inleiding / 72
4.4.2 Attributie, delegatie en mandaat / 72
4.4.3 Verkrijging van regelgevende bevoegdheden / 75
4.4.4 De reikwijdte van het legaliteitsbeginsel / 83
4.4.5 Samenvatting / 87
4.5 Begrenzing en normering van overheidsbevoegdheden (tot hoever?) / 88
4.5.1 Inleiding: de verschillende eisen / 88
4.5.2 Eisen in verband met het wettelijk kader van de bevoegdheid / 89
4.5.3 Formele normen voor de bevoegdheidsuitoefening / 92
4.5.4 Materiële normen voor de bevoegdheidsuitoefening / 95
4.5.5 Samenvatting / 102
4.6 Handhaving van het recht / 102
HOOFDSTUK 5
Machtsverdeling / 111
5.1 Machtsverdeling en het model van Montesquieu / 111
5.2 Machtsverdeling in de oorspronkelijke Nederlandse opzet / 112
5.3 Machtsverdeling en legaliteitsbeginsel / 112
5.4 Machtsverdeling naar hedendaagse betekenis / 114
5.4.1 Inleiding / 114
5.4.2 Machtsverdeling en rechterlijke macht / 115
5.4.3 Machtsverdeling en de verhouding tussen regering en Staten-Generaal / 115
5.4.4 Zelfstandige besluitvormende bevoegdheden van de Staten-Generaal / 116
5.4.5 Bevoegdheid tot wetgeving; wetgevingsprocedure; rechten van amendement en initiatief / 117
5.4.6 Vertrouwensrelatie tussen regering en Staten-Generaal / 120
5.4.7 Omvang en effectuering van de ministeriële verantwoordelijkheid / 121
5.4.8 De rijksbegroting / 122
HOOFDSTUK 6
Grondrechten / 125
6.1 De ontwikkeling van de grondrechten / 125
6.2 Het rechtsstatelijk waarborgkarakter van de grondrechten / 128
6.3 Grondrechten en het principieel beperkte karakter van overheidsbevoegdheden / 129
6.4 De subjecten van grondrechten; bijzondere rechtsverhoudingen / 130
6.5 Categorieën van grondrechten / 133
6.6 De reikwijdte van klassieke grondrechten; redelijke uitleg van grondrechten / 136
6.7 Beperking van klassieke grondrechten / 139
6.7.1 Het grondwettelijke beperkingssysteem / 139
6.7.2 Delegatie van de bevoegdheid tot grondrechtsbeperking / 140
6.7.3 Beperkingen van internationale en EU-mensenrechten; vergelijking met het grondwettelijke beperkingssysteem / 142
6.8 Het onderscheid tussen klassieke en sociale grondrechten; de sociale dimensie van grondrechten; positieve verplichtingen / 145
6.9 Horizontale werking van grondrechten / 149
6.10 Grondrechten, openbare orde en veiligheid / 153
HOOFDSTUK 7
Rechterlijke controle / 157
7.1 Ontwikkeling van de rechtsbescherming tegen bestuursoptreden / 157
7.1.1 Inleiding / 157
7.1.2 Ontwikkeling van het stelsel van rechtsbescherming / 157
7.1.3 Ontwikkeling inhoud rechterlijke toetsing / 163
7.1.4 De Raad voor de rechtspraak / 165
7.2 De huidige bescherming tegen het bestuursoptreden / 167
7.2.1 Inleiding / 167
7.2.2 Het stelsel van rechtsbescherming volgens de Algemene wet bestuursrecht / 168
7.2.3 Toegang tot de bestuursrechtelijke rechtsbescherming / 176
7.2.4 De procedure bij en de beoordeling door de bestuursrechter / 182
7.2.5 Aanvullende taak burgerlijke rechter / 193
7.2.6 De ombudsman / 194
7.2.7 Overzicht systeem van rechtsbescherming / 196
7.3 De veranderende positie van de rechter / 198
7.3.1 De contra-legemjurisprudentie / 198
7.3.2 De rechter als wetgever-plaatsvervanger; algemene tendensen / 200
7.3.3 De betekenis van het internationale recht / 201
7.4 Het toetsingsverbod / 206
7.5 Toetsing van de wet aan nationale fundamentele rechtsbeginselen / 212
DEEL III DEMOCRATIE
HOOFDSTUK 8
Eisen van de democratie / 217
8.1 Gerichtheid en eisen van de democratie / 217
8.2 Actief kiesrecht / 219
8.3 Passief kiesrecht / 222
8.4 Streven naar machtsverwerving legitiem / 224
8.5 (Politieke) grondrechten / 226
8.6 Democratische zeggenschap in en controle op besluitvorming / 229
8.7 Openbaarheid van besluiten en besluitvorming / 230
8.8 Meerderheidsregel / 233
8.9 Rechten van minderheden / 234
8.10 Verdergaande democratisering / 235
HOOFDSTUK 9
Regeringsvormen / 239
9.1 Inleiding / 239
9.2 Presidentieel stelsel / 240
9.3 Parlementair stelsel / 242
9.4 Conventioneel stelsel / 244
9.5 Ideaaltypen, mengvormen en feitelijke verhoudingen / 245
HOOFDSTUK 10
Het Nederlandse parlementaire stelsel / 249
10.1 Inleiding / 249
10.2 Regering / 249
10.3 Parlement / 256
10.4 Vestiging parlementair stelsel / 260
10.5 Vertrouwensregel in het huidige staatsrecht / 263
10.6 Ministeriële verantwoordelijkheid / 268
HOOFDSTUK 11
Kritiek op het Nederlandse stelsel / 273
11.1 Politieke partijen / 273
11.2 Van dualistische naar monistische verhoudingen / 277
11.3 Functioneren ministeriële verantwoordelijkheid / 280
11.4 Legitimiteit van besluiten en besluitvorming / 285
HOOFDSTUK 12
Participatie / 289
12.1 Algemene introductie / 289
12.2 Participatie in soorten en maten / 291
12.3 Inspraak / 292
12.4 Adviescommissies / 297
12.5 Overleg / 299
12.6 (Functionele) decentralisatie / 301
12.7 Directe democratie: referendum en volksinitiatief / 303
12.8 Deliberatieve democratie: het burgerforum / 311
12.9 Tot slot / 313
DEEL IV RECHTSSTAAT EN DEMOCRATIE OP DECENTRAAL EN INTERNATIONAAL NIVEAU
HOOFDSTUK 13
Decentralisatie / 317
13.1 Inleiding / 317
13.2 Verschijningsvormen van decentralisatie / 318
13.2.1 Algemeen / 318
13.2.2 Staatsvormen / 318
13.2.3 Verschil decentralisatie en deconcentratie / 323
13.2.4 Territoriale en functionele decentralisatie / 324
13.2.5 Autonomie en medebewind / 324
13.3 Inrichting, samenstelling en bevoegdheden van decentrale ambten / 330
13.3.1 Inleiding / 330
13.3.2 Provincies en gemeenten / 330
13.3.3 Waterschappen / 344
13.3.4 Overige openbare lichamen / 347
13.4 Legaliteit / 349
13.5 Machtsverdeling, waaronder toezicht / 353
13.6 Grondrechten / 358
13.7 Rechterlijke controle en administratief beroep / 366
13.8 Ontwikkelingen in de bestuurlijke organisatie / 367
HOOFDSTUK 14
De internationale dimensie / 371
14.1 Inleiding / 371
14.2 Internationale normen in het algemeen / 373
14.2.1 Monisme en dualisme / 373
14.2.2 De (democratische controle op de) totstandkoming van internationaal recht / 376
14.2.3 Rechterlijke controle op de naleving van het internationale recht / 381
14.3 De Europese Unie / 389
14.3.1 De bijzondere positie van het recht van de Europese Unie / 389
14.3.2 De institutionele structuur van de Europese Unie / 393
14.3.3 Legaliteit / 398
14.3.4 Machtsverdeling en democratie / 402
14.3.5 Grondrechten / 406
14.3.6 Rechterlijke controle / 412
14.3.7 Voortschrijden van de Europese integratie? / 417
14.3.8 Europese uitdagingen / 420
Personenregister / 427
Jurisprudentieregister / 439
Trefwoordenregister / 447
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
