Prijs en privaatrecht
Gebonden Nederlands 2024 1e druk 9789013176872Samenvatting
Doordat bij veel contracten de kenmerkende prestatie iets anders is dan de betaling van de prijs, is hier in het privaatrechtelijke debat misschien wel te weinig aandacht voor. In Prijs en privaatrecht worden vragen rondom dit onderwerp voor het voetlicht gebracht.
Bij veel contracten is de kenmerkende prestatie iets anders dan de betaling van de prijs. Misschien wel daarom is er in het privaatrechtelijke debat weinig aandacht voor de prijs. Dat is jammer, want er zijn veel vragen rondom prijs en privaatrecht. Deze uitgave sluit aan bij actuele onderwerpen, zoals multidisciplinariteit in privaatrecht, Europeanising van het privaatrecht en consumentenrechtelijke aandacht voor eerlijke prijsvorming.
Prijs en privaatrecht:
- Rechtvaardige prijs en billijke vergoeding;
- Prijsmechanismen en veilingprocedures;
- De transparantie van de prijs en welke regels daarover bestaan;
- De hypothetische prijs en de werkelijke prijs bij verborgen kosten;
- Rechtsvergelijkende en rechtshistorische perspectieven op de rol van prijs in het privaatrecht.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
Inleiding 1
W.H. van Boom, S.E. Bartels, R. Leuyerink
1. Prijs en privaatrecht – een inleiding 1
1.1 Inleiding op het thema van deze bundel 1
1.2 Rechtvaardige prijs en billijke vergoeding 3
1.3 Perspectief: vroeger en elders 6
1.4 Prijsmechanisme en veiling 10
1.5 Transparantie van de prijs 13
1.6 De prijs als refl ectie 17
1.7 De consument betaalt 22
Hoofdstuk 1 - De rechtvaardige prijs (iustum pretium) anno 2024 27
T. Hartlief
1. Stilstand en toch ook beweging 27
2. Van 1998-1999 naar 2024 31
3. Van consumenten naar kleine ondernemers 34
4. Van publiekrecht naar privaatrecht? 40
5. Nieuw voor oud 42
6. Onder druk wordt alles vloeibaar 46
7. Waar gaat dit naartoe? 53
Hoofdstuk 2 - De prijs voor het verlenen van exploitatiebevoegdheid in het auteursrecht 57
R. Leuyerink
1. Inleiding 57
2. De ‘billijke vergoeding’ ex art. 25c Aw 59
2.1 Werking en achtergrond 59
2.2 Het probleem 61
2.3 De oplossing? 62
3. De ‘passende en evenredige vergoeding’ ex art. 18 DSM-richtlijn 63
4. De ‘angemessene Vergütung’ ex § 32 UrhG 65
4.1 Achtergrond en werking 65
4.2 Rechtsvermoeden van een passende vergoeding (§ 32 lid 4 of lid 2, eerste zin) 69
4.3 Vaststelling van de passende vergoeding (ex § 32 lid 2 tweede zin) 71
4.3.1 Algemene uitgangspunten 71
4.3.1.1 Ex ante beoordeling 71
4.3.1.2 Alle relevante omstandigheden 72
4.3.1.3 Uit de wet voortvloeiende omstandigheden 72
4.3.1.4 Wat in de branche gebruikelijk én billijk is 73
4.3.1.5 Geen branchepraktijk? Vaststelling naar billijkheid. 74
4.3.1.6 De aard en omvang van de verleende gebruiksmogelijkheden (Art und Umfang der eingeräumten Nutzungsmöglichkeit) 76
4.3.1.7 Duur van het gebruik (Dauer der Nutzung) 77
4.3.1.8 Gebruiksfrequentie (Häufi gkeit der Nutzung) 78
4.3.1.9 De omvang van het gebruik (Ausmaß der Nutzung) 79
4.3.1.10 Tijdstip van het gebruik (Zeitpunkt der Nutzung) 79
4.3.2 Uit de wetsgeschiedenis voorvloeiende omstandigheden 79
4.3.2.1 Marktomstandigheden en opbrengsten 80
4.3.2.2 Investeringen, risicoverdeling en kosten 81
4.3.2.3 Het aantal exemplaren van het werk 82
4.3.3 Uit de jurisprudentie voortvloeiende omstandigheden 82
4.3.3.1 Bijzondere omstandigheden in GVR 82
4.3.3.2 De economische situatie van partijen 84
4.3.3.3 De totstandkoming van het werk 84
4.3.3.4 Wie het contractaanbod heeft gedaan 85
4.3.4 In de literatuur geopperde omstandigheden 86
4.3.4.1 Sponsoring, subsidies en andere voordelen voor de exploitant 86
4.3.4.2 Berekeningsgrondslagen cbo’s 86
4.3.5 Tot slot; een percentage waarvan? 87
4.4 Forfaitaire vergoedingen 89
5. Conclusie 91
Hoofdstuk 3 - De prijs in het nieuwe Boek 5 ‘verbintenissen’ in het Belgische Burgerlijk Wetboek 93
S.E.J.M. Van Loock & I.R.K Samoy
1. Inleiding: Le code napoléon est mort, vive le code civil! 93
2. Contractsvrijheid en bindende kracht 95
3. Rechterlijke controle bij misbruik van omstandigheden (art. 5.37 BBW) 98
3.1 Toepassingsvereisten 98
3.1.1 Kennelijk onevenwicht tussen de prestaties 99
3.1.2 Misbruik van een ‘zwakkere positie’ 100
3.1.3 ‘Misbruik’ van een zwakkere positie 101
3.1.4 Misbruik door ‘wederpartij’ 102
3.1.5 Oorzakelijk verband 103
3.2 Rechtsgevolgen 103
4. Prijsaanpassing bij verandering van omstandigheden (art. 5.74 BBW) 104
4.1 Bindende kracht van de overeenkomst 105
4.2 Toepassingsvereisten 106
4.2.1 Verandering van omstandigheden 106
4.2.2 Uitvoering buitensporig bezwarend, zodat uitvoering redelijkerwijze niet geëist kan worden 108
4.2.3 Onvoorzienbaar 110
4.2.4 Ontoerekenbaar 111
4.2.5 De schuldenaar heeft dit risico niet voor zijn rekening genomen 112
4.2.6 Wettelijke uitsluiting en aanvullend recht 113
4.3 Rechtsgevolgen 114
4.3.1 Onderhandelingen 115
4.3.2 Aanpassing 117
4.3.3 Beëindiging 118
4.4 Conclusie 119
5. Prijsvermindering (art. 5.97 BBW) 120
6. Conclusie 122
Hoofdstuk 4 - Contractsvrijheid en prijzen 1914-1964 123
C.J.H. Jansen
1. Inleiding 123
2. Beperking van de contractsvrijheid 124
3. Prijsbeheersing in de jaren 1914-1926 127
4. Prijsbeheersing in de crisisjaren dertig 131
5. Prijsbeheersing in de jaren 1940-1945 132
6. Prijsbeheersing en de jaren van wederopbouw 1945-1964 135
7. Afsluitende opmerkingen 138
Hoofdstuk 5 - De prijs van een schaarse vergunning 139
M. Coerts & F.J. Van Ommeren
1. Inleiding 139
2. De prijs, de kosten en de leges 141
3. De publieke belangen van gereguleerde markten 144
4. De vergunning is een vermogensrecht 145
5. Schaarse vergunningen 147
5.1 De verdeling van schaarse vergunningen 147
5.2 De looptijd van de schaarse vergunning 149
6. Frequentievergunningen 150
6.1 De verdeling van FM-frequenties 150
6.2 De zero base-verdeling 151
6.3 De verlenging van de frequentievergunningen 154
6.4 De FM-frequentievergunningveiling van 2023 155
7. Is de prijs een gezonde investering? 157
7.1 Algemeen economisch belang en bedrijfseconomische risico’s 157
7.2 Enige mitigerende overheidsmaatregelen 159
8. Slotbevindingen 161
Hoofdstuk 6 - Prijsvorming bij executieveilingen en de bescherming van de consument 163
I. Visser & A.J. van der Vlist
1. Inleiding 163
2. Lossing tegen executiewaarde? 165
2.1 Het belang voor de hypotheekgever 165
2.2 De literatuur: lossing tegen executiewaarde 167
2.3 Het bepalen van de executiewaarde bij lossing 168
3. De opbrengst bij de executoriale verkoop 170
3.1 Hoe komt de prijs tot stand? 170
3.2 De veilingopbrengst en de rol van de actoren 173
3.3 De rol van NHG 175
4. Resultaten van het empirisch verkennende onderzoek 177
5. Conclusie 181
Hoofdstuk 7 - De meerwaarde van de prijsaanduidingsplicht uit de Richtlijn prijsaanduiding 183
L.B.A. Tigelaar
1. Inleiding 183
2. De Richtlijn prijsaanduiding en haar verdere ontwikkeling op Europees niveau 184
2.1 Inleiding 184
2.2 Het Hof van Justitie en het arrest Citroën Commerce/ZLW 185
2.3 Verdere ontwikkeling van de Richtlijn prijsaanduiding door de Commissie en het Europees Parlement 187
2.4 Het Hof van Justitie en het arrest VSW/Famila 190
3. De implementatie van de Richtlijn prijsaanduiding en verdere ontwikkeling in het Duitse recht 191
3.1 Implementatie Richtlijn prijsaanduiding 191
3.2 Verhouding tussen de PAngV en Europese richtlijnen 191
3.3 Verhouding tussen de PAngV en het BGB 193
3.4 Implementatie prijsaanduidingsplicht en toepassing in de rechtspraak 194
3.5 Sanctionering van een schending van de prijsaanduidingsplicht 196
4. De implementatie van de Richtlijn prijsaanduiding en verdere ontwikkeling in het Nederlandse recht 197
4.1 Implementatie prijsaanduidingsplicht en toepassing in de rechtspraak 197
4.2 Sanctionering van een schending van de prijsaanduidingsplicht 199
5. Conclusie 200
Hoofdstuk 8 - Algemene voorwaarden en prijs 205
M.B.M. Loos
1. Inleiding 206
2. Kernbedingen, prijs en transparantie 207
2.1 Bedingen die de prijs weergeven of bepalen 207
2.2 Transparantievereiste bij kernbedingen 210
3. Wijzigingsbedingen en transparantie in consumentenovereenkomsten 213
3.1 Wijzigingsbedingen op de zwarte en grijze lijst 213
3.2 Europeesrechtelijke vereisten aan prijswijzigingsbedingen 215
4. Prijswijzigingsbedingen en transparantie bij handelsovereenkomsten 220
5. Gevolgen van onredelijk bezwarendheid of schending van de informatieplicht 222
5.1 Vernietiging van prijswijzigingsbedingen 222
5.2 Vernietiging van prijsbedingen 224
6. Conclusie 227
Hoofdstuk 9 - De kosten van het betalingsverkeer: wie betaalt de rekening? 233
B. Bierens
1. Inleiding 233
2. De monetaire en maatschappelijke kaders 234
2.1 De monetaire spilfunctie van de ECB 234
2.2 Monetair beleid: rentevoet 235
2.3 Publiek geld: euromunten en -bankbiljetten 236
2.4 Privaat geld: betalingsverkeer 237
2.5 Privaat geld: DGS-gedekte spaartegoeden 238
3. Een publieke dienst uitgevoerd door private partijen 239
3.1 Een publiek belang … 239
3.2 … uitgevoerd door private partijen 240
4. Chartaal geld en de betaalinfrastructuur 241
4.1 Productiekosten munten en bankbiljetten 241
4.2 Het kosteloos gebruik van een wettig betaalmiddel 242
4.3 De kosten van de chartale infrastructuur 243
4.4 Convenant Contant Geld 245
5. Girale tegoeden en het (interbancair) betalingsverkeer 246
5.1 Klantrelatie en verplichte informatie over kosten 247
5.2 Art. 7:520 BW: tarieven 248
5.3 Zakelijke klanten en (interprofessionele) vergoedingen 251
6. Rentemarge en oplopende operationele kosten 253
6.1 Rentemarge 254
6.2 Voorbeeld van oplopende nalevingskosten: KYC en transactiemonitoring 255
7. Aandeelhouders en de functie van kapitaal 256
7.1 De functie van kapitaal 256
7.2 Dividend en ingehouden winsten 257
8. Terug naar de onderzoeksvraag: wie betaalt de rekening? 258
9. Twee recente wetgevingsinitiatieven 261
9.1 Aankondiging wetsvoorstel chartale infrastructuur 262
9.2 Voorstel voor een digitale euro-verordening 264
10. Conclusie 266
Hoofdstuk 10 - Het prijskaartje voor de opzegging van de duurovereenkomst, overeenkomst van opdracht en agentuur- & franchiseovereenkomst 269
F.S.M. Ruitinga & H.N. Schelhaas
1. Inleiding 269
2. De algemene opzeggingsregeling van de overeenkomst van opdracht 271
3. Opzegging van onbenoemde duurovereenkomsten 274
3.1 Overeenkomst van bepaalde duur zonder opzeggingsmogelijkheid en overeenkomst van onbepaalde duur met contractueel opzeggingsverbod 274
3.2 Duurovereenkomsten van bepaalde en onbepaalde tijd met beëindigingsmogelijkheid 275
3.3 Duurovereenkomsten van onbepaalde duur zonder beëindigingsmogelijkheid 275
4. Agentuur 279
4.1 Europese achtergrond 279
4.2 Voortijdige opzegging en schadevergoeding 280
4.3 Goodwillvergoeding 281
5. De franchiseovereenkomst 284
5.1 Inleiding: nieuwe regeling 284
5.2 Voortijdige opzegging & schadevergoeding 286
5.3 Goodwillvergoeding 286
5.3.1 Het begrip goodwill in de franchisecontext & de ratio van de wetgever 286
5.3.2 De inhoud van de wettelijke regeling 288
5.3.3 Het onderscheid met de agentuurregeling 290
6. De lijnen bijeen: een consistente prijs voor opzegging? 295
Hoofdstuk 11 - De prijs van een meetfout 299
J.J. Dammingh
1. Inleiding 299
2. De arresten van de Hoge Raad 303
2.1 Het arrest Meetinstructie II 303
2.2 Het arrest Meetinstructie III 305
3. De vergelijking tussen werkelijke en hypothetische situatie 306
4. De invloed van het woonoppervlak op de koopprijs 309
5. De marktwaarde en de betaalde koopprijs 312
6. Aanknopingspunten voor de schadebegroting 314
7. Tot besluit 319
Hoofdstuk 12 - De waardering van vennootschappen in het kader van de uitkoop van aandeelhouders 321
M.J.R. Broekema & J.A.A. Adriaanse
1. Inleiding 321
2. Het waardeconcept 323
3. Oorzaken van geschillen over waarderingsuitkomsten in beeld 326
3.1 De rol van biases bij waarderingsvraagstukken 327
3.2 Misverstanden en Babylonische spraakverwarring bij waarderingsvraagstukken 330
3.3 De rol van verkeerd gebruik van inputvariabelen 333
4. Geconstateerde knelpunten in de praktijk door advocaten en waarderingsdeskundigen 334
5. Samenvatting bevindingen en enkele afsluitende overwegingen 338
Hoofdstuk 13 - De prijs (van) achteraf betalen 341
C.M.D.S. Pavillon
1. Ten geleide 341
2. De ‘sociaaleconomische prijs’ 342
2.1 De cijfers 342
2.2 Wettelijke ruimte 345
2.3 Gedragswetenschappelijke verklaringen 348
3. De ecologische prijs 350
3.1 De cijfers 350
3.2 Verklaring 352
4. Bescherming van de achteraf betalende consument naar huidig recht 353
4.1 Toepassing van de Richtlijn consumentenkrediet 353
4.2 Informatieverplichtingen uit andere richtlijnen 355
4.3 De regeling inzake algemene voorwaarden 357
4.4 De regeling inzake oneerlijke handelspraktijken 357
5. Nieuwe regels inzake het uitgesteld betalen? 358
5.1 Aanpassing van de nationale koopregels 358
5.2 Nieuwe richtlijn consumptief krediet 359
5.3 Vooruitzichten voor Nederland 360
6. Een integrale en samenhangende benadering 361
6.1 Meer (wettelijke) grenzen stellen en wisselwerking met het herroepingsrecht 361
6.2 Zelfregulering 363
6.3 Heldere regels en effectieve handhaving 364
6.4 Nudges 366
6.5 Social media 367
6.6 Educatie 367
7. Ten slotte 368
Hoofdstuk 14 - Prijspersonalisatie en privaatrecht 369
K. Heidary
1. Inleiding 369
2. Wat is prijspersonalisatie? 372
3. Waar maken we ons precies zorgen om? 376
4. Wettelijk kader 380
5. De rol van privaatrecht: hoe nu verder? 383
6. Conclusie 387
Hoofdstuk 15 - De zin en onzin van betalen met persoonsgegevens in consumentenovereenkomsten 389
P.T.J. Wolters
1. Inleiding 389
2. ‘Betalen met persoonsgegevens’ 390
3. Voorstel richtlijn digitale inhoud 393
3.1 De tekst en toelichting van het voorstel 393
3.2 De ontvangst van het voorstel 395
4. De verdere totstandkoming 398
4.1 Algemene oriëntatie 398
4.2 Verslag Europees Parlement 399
5. De aangenomen Richtlijn digitale inhoud en digitale diensten 400
5.1 De tekst en toelichting van de richtlijn 400
5.2 Overzicht ontwikkeling 403
5.3 De ontvangst en implementatie van de richtlijn 404
5.3.1 De implementatie in Nederland 404
5.3.2 De noodzaak tot aanvullende bescherming in het licht van het karakter van de richtlijn 406
5.3.3 Andere standpunten in de literatuur 407
5.4 Tussenconclusie 408
6. AVG 409
7. Conclusie 412
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan