Inleiding 8
1 De rol van eigenaar in een familiebedrijf 12
1.1 De rol van de eigenaar 13
1.2 Factoren die de eigenaarsrol beïnvloeden 17
1.3 Wat je als eigenaar ervoor terugkrijgt 19
1.4 Verwachtingen van eigenaren onderling 21
2 Het familiebedrijf goed besturen 24
2.1 Goed bestuur 25
2.2 Governance-ontwikkelingen 25
2.3 Overlegstructuren en borging 28
2.4 Het governance-speelveld 29
2.5 Besluitvormingsschema opstellen 36
2.6 De governance herijken 38
3 De STAK:
anders organiseren van zeggenschap als eigenaar 44
3.1 De STAK juridisch en in de praktijk 45
3.2 Redenen voor een STAK 47
3.3 Nadelen van een STAK 51
3.4 Rolverdeling tussen STAK en certificaathouders 53
3.5 De samenstelling van het STAK-bestuur 57
3.6 Stemrecht in het STAK-bestuur 62
3.7 Professionalisering: evaluatie van het STAK-bestuur 65
4 De dynamiek in een familiebedrijf begrijpen 68
4.1 Familie, bedrijf, eigendom en maatschappij veranderen continu 69
4.2 Sterktes gebruiken, uitdagingen managen 71
4.3 Omgaan met patronen in familie, bedrijf en eigendom 74
4.4 Consensus en een fair proces 78
4.5 Bouwen aan vertrouwen in het familiebedrijf 79
4.6 Stappen om te bouwen aan vertrouwen 81
5 Een passende eigendomsstrategie bepalen 84
5.1 Aanleiding voor veranderingen in de eigenaarsgroep 85
5.2 Zelfstandigheid en zeggenschap 88
5.3 Overdracht binnen de familie 88
5.4 Keuzes maken bij overdracht in de familie 94
5.5 De familieboom snoeien 98
5.6 Externe mede-eigenaren 100
5.7 Verkoop van het familiebedrijf 103
5.8 Eigendom overdragen ten behoeve van maatschappelijke doelen 103
6 Eigenaarswaarden expliciteren 106
6.1 Waarden van generatie op generatie 107
6.2 Uitwerken van waarden 109
6.3 Maatschappelijke verantwoordelijkheid 111
6.4 Duurzaamheid 111
7 Een eigenaarsvisie uitwerken 114
7.1 De onderdelen van een eigenaarsvisie 115
7.2 Financiële doelstellingen 118
7.3 Input van de directie en de RvC vragen 120
7.4 Keuzes maken hoe je je geld aanwendt 120
8 Betrokkenheid stimuleren 126
8.1 Betrokkenheid is er niet vanzelf 127
8.2 Ambitie als eigenaar 129
8.3 De loopbaan van eigenaren 131
8.4 De impact van leren en informeren 132
8.5 Drijfveren achter betrokkenheid en eigenaarschap 135
9 Eigenaarscompetenties ontwikkelen 140
9.1 Strategische visie op planmatig ontwikkelen 141
9.2 Leren en ontwikkelen 143
9.3 Bouwsteen 1: Ambities van eigenaren 145
9.4 Bouwsteen 2: Leergebieden voor eigenaren 145
9.5 Bouwsteen 3: Wat ieder type eigenaar moet weten en kunnen 148
9.6 Bouwsteen 4: Individueel ontwikkelplan 149
9.7 De plannen implementeren 151
9.8 Ontwikkelactiviteiten 152
9.9 Leren voor goed eigenaarschap 154
Tot slot 155
Dankwoord 156
Over de auteurs 157
Bronnen en verantwoording 158
Trefwoorden 160
Notities 164
