Spiritualiteit kan namelijk een weldadig effect hebben op teams en organisaties. Maar dan moet je dit als manager wel goed begeleiden.
Het handelen van managers en medewerkers wordt bepaald door overtuigingen, al dan niet spiritueel. In al die overtuigingen zit informatie die nuttig is voor een team. Maar mensen zwijgen vaak over die overtuigingen. Zeker als ze ‘zweverig’ zijn. Daar staan we in het ‘nuchtere’ Nederland nu eenmaal niet zo voor open. Mensen komen niet uit voor hun spiritualiteit, omdat ze bang zijn dat collega’s hen niet serieus meer nemen.
Maar ondertussen laten onderzoeken van tenminste even nuchtere neurowetenschappers zien dat mindfulness en meditatie erg goed voor ons zijn. Ze hebben een effect op stress en zeker ook op zelfperceptie, en dus op zelfreflectie. Want met alleen roepen dat je medewerkers geen zelfperceptie hebben, kom je er niet. Je moet er actief mee aan de gang, wanneer je iemand op dat punt wilt verbeteren. Zelden zie ik leidinggevenden hun medewerkers actief naar meer zelfreflectie of minder stress coachen. Wel hoor ik ze er veel over praten. Maar dan in negatieve zin.
Willem-Jan heeft geen zelfperceptie
Met name bij veranderingen wordt zoiets lastig gevonden. Dan raken mensen hun gevoel voor veiligheid kwijt, en ‘gaan in de weerstand’, zoals dat in het jargon heet. En als ze in de weerstand ‘zitten’, dan vinden ze dat vroeger alles beter was en nu alles minder, en ligt het aan iedereen maar nooit aan de perceptie van degene die moppert. Mensen meer naar hun eigen perceptie laten kijken, is niet zomaar gepiept in een gesprekje. En het aardige is nu dat meditatie je dat leert.
Het is maar een voorbeeld, dat laat zien hoe je als organisatie gebruik kunt maken van spiritualiteit als het gaat om wezenlijke organisatiecultuurveranderingen. Daarbij is het handig om mensen van elkaar te laten leren. Ik werk veel in technische en agrarische omgevingen als trainer en coach, en daar wordt leren van elkaar altijd als inspirerend ervaren. Maar meestal beperkt zich dat tot inhoudelijke thema’s, en gaat het niet over houding en gedrag.
Door medewerkers en leidinggevenden hun spiritualiteit en levensbeschouwingen te laten uitwisselen, kunnen ze zich met elkaar verrijken op mentaal gebied. Ze kunnen elkaar flexibeler maken, verdraagzamer en elkaar laten ontwikkelen tot mensen die beter samenwerken. Leren van elkaars levensbeschouwingen is niet nieuw, en werd al in de oudheid belangrijk gevonden. Maar wij kijken er af en toe met wetenschappelijk dédain naar. Wij vinden spiritualiteit een fantasietje uit lang vervlogen tijden. Maar daarmee doen we haar erg tekort.
In mijn nieuwe boek Goden en Goeroes (ondertitel: ‘Inspiratiebronnen op de werkvloer’) geef ik de leidinggevende lezer veel tips om spiritualiteit in teams ‘open te breken’ en te benutten. Daarvoor hoef je zelf niet spiritueel te zijn. Wel is het handig om een goede basishouding te ontwikkelen. En een beetje kennis kan ook geen kwaad.
Wie in zijn team mensen met verschillende ideeën goed wil laten samenwerken, moet van verschillende markten thuis zijn. Het is een kunst, maar als manager word je echt beter van de verbreding die de spiritualiteit van medewerkers je kan geven. Hoe? Dat vertel ik in Goden en goeroes, dat vol relevante weetjes en adviezen staat.
Bert Overbeek is een zeer ervaren MD-begeleider, veranderaar en specialist in samenwerking en teamontwikkeling. Goden en Goeroes is het derde deel van het drieluik dat Bert Overbeek schreef over diversiteit. Eerder verschenen van hem Mannen en/of Vrouwen en Diversiteit, die allebei een top-10 positie behaalden bij Managementboek.
