Het boek begint met een uitstekende samenvatting van Het grote gevecht van Jeroen Smit, over de ambities van Paul Polman, CEO van Unilever. Hierin wordt direct het spanningsveld duidelijk tussen enerzijds (onze interpretatie van) kapitalisme, het korte termijn denken en veel winst maken en anderzijds duurzaamheid en sociale gelijkheid.
In het wat theoretische, filosofische eerste deel wordt ruime aandacht besteed aan ons waarde-begrip. Schramade legt de link tussen ‘waarde = het goede = de 17 SDG’s’ (Sustainable Development Goals). De nadruk ligt daarbij op CO2-uitstoot en fossiele brandstoffen, omdat daar het meest over bekend is en aan gedaan wordt. Sociale gelijkheid, biodiversiteit en dergelijke wordt wel genoemd maar niet diepgaand behandeld.
Heel interessant vond ik zijn vergelijking tussen goud en water. Goud is heel lang als waardevol gezien, in het oude Egypte zelfs als goddelijk. Door de chemische eigenschappen van goud (het straalt, is moeilijk te vervalsen en vergaat niet) is het uitstekend geschikt om ‘kapitaal in op te slaan’. Het is daarmee goed verhandelbaar, en daarom werd het geld. Een middel dus om ruilen en handel te faciliteren. Maar ook voor velen een doel op zich, wat niet altijd goed afliep, denk aan Croesus die veel goud had maar alles verloor (en gedood werd door gesmolten goud in zijn keel te gieten), en Midas die zijn familie en eten in goud veranderde.
Dan vergelijkt Schramade goud met water. We betalen zo’n 1900 EUR voor 33 gram, en het delven van goud gaat gepaard met heel veel externaliteiten op milieugebied (mijnen) en sociale ongelijkheid (slavenarbeid en rooftochten). En dan water. We kunnen geen week zonder water (en best lang zonder goud). Het is nog overvloedig aanwezig en kost daarom bijna niets. Een beter voorbeeld om het verschil tussen prijs en waarde aan te geven is er bijna niet.
Het praktische deel van het boek is superinteressant, met heel veel voorbeelden waaronder Blue City in Rotterdam. Het lijkt daarmee een beetje op Pioniers van de nieuwe welvaart van Kees Klomp, maar dan uiteraard veel actueler. Ook het stuk over voorspellers is heel interessant. Langetermijndenken wordt vaak met voorspellen geassocieerd, maar wat maakt iemand tot een goede voorspeller? Nieuwsgierigheid, zelfkritiek, twijfel en steeds gedane voorspellingen metend en kalibrerend.
De inhoud van het boek is eerder informatief en activerend dan dat er sprake is van een betoog. De rode draad in het geheel is het Waardevenster, met als waarden Financieel (F), sociaal (S) en milieu (E). Activiteiten die F-waarde creëren maar E&S-waarde vernietigen plegen roofbouw; activiteiten die zowel F en E&S-waarden vernietigen zorgen voor ondergang; en activiteiten die E&S-waarde creëren maar F-waarde vernietigen noemen we liefdadigheid.
Uiteindelijk wil je deze drie soorten activiteiten veranderen in F èn E&S-waarde creërend: in win-win kortom. Hoe dat kan, wordt bij de verschillende hoofdstukken over bedrijfsleven, financiële instellingen en overheid behandeld. Hierbij wordt ruim aandacht gegeven aan True Price (een kostprijs inclusief alle externaliteiten) en de verslaggeving (heel interessant voor mij als accountant, maar ook voor andere financials en, niet te vergeten, de beleggers).
Het onderwerp is uiterst relevant nu velen stellen dat kapitalisme en duurzaamheid niet samen kunnen gaan. Nu beweert het boek niet dat we met duurzaam kapitalisme de problemen wel eventjes oplossen, wel geeft de auteur aan hoe kapitalisme ondersteunend aan duurzaamheid kan worden gemaakt. De vele voorbeelden (zoals de redding van KLM en de Nieuw-Zeelandse welzijnsbegroting) maken het daarbij superactueel.
Schramade heeft vele inzichten bij elkaar gebracht en verweven tot een goedlopend verhaal. Hij ontleent heel veel van zijn betoog aan een lange lijst uitstekende boeken. Fijn is ook dat na elk hoofdstuk een onderdeel ‘Verder Lezen’ is opgenomen, met daarin de genoemde boeken en nog meer nuttig leesvoer. Een prima aanvulling op mijn TBR.
Opvallend aan zijn boekenlijst vind ik de publicatiejaren. Er wordt al jarenlang over dit onderwerp geschreven, maar het is nooit mainstream geworden. Pas de laatste tijd wordt de urgentie breed gevoeld, neemt het aantal boeken erover toe, en gelukkig ook heel veel boeken in het Nederlands. Dit helpt om de awareness, het begrip en het draagvlak voor verandering breder te trekken.
Bepaald origineel vind ik het initiatief van een niet-anonieme effectenbeurs. Dit zou aandeelhouders loyaler maken en meer gericht op de lange termijn. De bedrijven kunnen additioneel geld ophalen bij die bestaande en bekende belanghebbenden. Daar wil ik méér over weten! Bron: Het boek Anders verder van Ron van Es. Op de leeslijst!
En wat vind jij?
Over Elly Stroo Cloeck
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
