Deepak Chopra begint 'De ziel van leiderschap' met 'kijk en luister': onbevooroordeeld observeren, analyseren, voelen en laten incuberen zijn de vier stappen die de leider bij het formuleren van zijn of haar visie tegenkomt. Hij beschrijft vier niveaus (of fases) van waarneming: je lichaam om informatie te verzamelen aan de hand van waarnemingen. De geest om analyse en beoordeling te doen. Het hart is de fase van voelen en de ziel is ten slotte nodig om tot incubatie te komen. Een leider dient dus inside out te opereren: een leider stemt innerlijke waarneming en externe situatie goed op elkaar af. Bij de externe waarneming hoort de groep waaraan hij/zij leiding geeft. Het is goed daarbij de behoeften van de groep helder voor ogen te hebben: veiligheid, zekerheid, resultaat, succes, samenwerking, voeding (erbij horen), creativiteit, vooruitgang, morele waarden, spirituele vervulling. Dit trekt Chopra vervolgens door naar het thema emotionele verbondenheid: een leider dient emotionele intelligentie te ontwikkelen. Alleen als je vrij van emoties bent, kunnen mensen zich op hun gemak en blij en energiek voelen in de samenwerking met jou. Als je ook spirituele intelligentie wilt ontwikkelen, vormt (dagelijkse) meditatie de mogelijkheid om een aantal veranderingen in gang te zetten. Het betreft vaardigheden zoals helder naar jezelf kijken, vredigheid terwijl je actief bezig bent, meer vertrouwen in zaken en een diep besef van thuis zijn in dit leven. Mijns inziens had de auteur uitvoeriger mogen schrijven over verschillende meditatietechnieken en welke effecten zij op leiders hebben gehad. Die worden nu alleen even genoemd. Hoofdstuk 3 gaat in op 'gewaar zijn' wat een synoniem is voor bewust zijn. Om tot bewust zijn te komen heb je zeven eigenschappen nodig volgens Chopra: gecentered zijn, zelfmotivatie, samenhang, intuïtie, inzicht, creativiteit, inspiratie en transcendentie. Transcendentie houdt in dat kennis wijsheid wordt. In zijn interview in Managementboek Magazine ging Chopra daar ook dieper op in: de wereld heeft behoefte aan wijze leiders. Gelukkig geeft Chopra ook aan hoe je een goede leider bent in je doen: - actie georiënteerd zijn: creëer een dynamische sfeer - wees een voorbeeld voor anderen - geef openhartige positieve feedback - wees vasthoudend: tegenslagen en obstakels horen erbij, projecten verlopen niet gladjes - neem de tijd om successen te vieren (doe iets feestelijks bij bereiken van een mijlpaal door de groep) wees slim. Chopra vervolgt met bekrachtiging door de leider of in andere woorden macht. Zet dit op een zuivere manier in oftewel zet de ander in zijn of haar kracht. Maak het transpersoonlijk door het individuoverstijgend te maken zodat de hele groep zich geleid voelt. Hoofdstuk 6 belicht verantwoordelijkheid die een leider moet dragen. Wees verantwoordelijk voor wat je denkt, voelt, hoe je de wereld waarneemt, hoe je met je relaties omgaat en voor welke rol je in de maatschappij inneemt (je directe omgeving). Je doel zou moeten zijn om de groep waaraan je leiding geeft op een hoger evolutieniveau te brengen. Hiervoor kun je synchroniteit benutten, aldus Chopra, door het als iets normaals te beschouwen en het niet vreemd te vinden dat wonderen je te hulp schieten. Als leider moet je ernaar streven de ziel van de groep te zijn wat je vervolgens alleen goed kunt doen door de ziel in ieder van je mensen te ontdekken. Dit hoofdstuk vind ik nogal vaag en niet goed uitgewerkt in voorbeelden of te nemen stappen. Deel 2 geeft twee succesverhalen over leiders die vanuit hun ziel en passie hun organisatie hebben opgezet en gerund. Het eerste verhaal gaat over Jeremy Moon oprichter en directeur van het bedrijf Icebreaker. 'Het begon met de ideeën en het geloof en in het begin ontbrak het mij nog aan ervaring en wijsheid.' Zijn adviezen voor goed leiderschap zijn kijk en luister, vindt de juiste visie (zoals in dalai lama's boek The leader's way). Analyseer de feiten, maar vertrouw vervolgens op je onderbuikgevoel: vind bewustzijn voordat je doet/tot actie over gaat. 'Als je als ondernemer wilt krijgen wat je wilt, moet je anderen geven wat ze willen' is zijn gouden regel. Het tweede verhaal gaat over Renata Black oprichter en directeur van de Seven Bar Foundation. Steeds meer producten zijn niet meer gericht op het bevredigen van de eerste levensbehoeften. Uit onderzoek blijkt bovendien dat 89% van de consumenten bereid is over te stappen op een ander merk als dat verbonden is met een goed doel. Black vertelt hoe ze haar levensdoel vond door de straatkinderen in Colombia te zien en te beseffen dat haar leven zich op straat in de achterbuurten van Colombia had afgespeeld als zij niet geadopteerd was door rijke Amerikanen. Zij zegt: 'ik heb het geluk gehad precies te weten te komen waarom ik op deze wereld rondloop en als ik de wereld verlaat, hoop ik haar een beetje beter te hebben gemaakt.' Zij heeft een lingeriebedrijf opgericht waarvan de winsten worden gestopt in microkredietfinancieringen in ontwikkelingslanden. 'Kijk en luister en wees sensitief en gewaar van je omgeving en de veranderingen daarin. Dat helpt je bij het bereiken van je doel.' Toen Black ontdekte wie zij was, ontdekte zij tevens de passie (steun aan straatkinderen verlenen) in haar leven. Het derde deel sluit af met tien basisprincipes van goed leiderschap: - Leiders en volgers doen aan co-creatie. - Groepen maken een veranderingsproces door al naar gelang de leider hen daarin faciliteert. - Inside-out kijken door de leider zorgt dat er richting is voor de organisatie (visie). - Leiders en volgers evolueren: zij leren gedurende het proces. - De leider dient zich bewust te zijn van de behoeften van de groep. - Een leider moet verschillende rollen spelen om uiteenlopende behoeften te kunnen bevredigen. - Doelen van de leider moeten niet geld, winnen en macht zijn;dan is de leider gedoemd om te falen. - Een groep die lerend is zal zich geïnspireerd en vitaal voelen. - Leiden vanuit de ziel betekent dat je jezelf geeft en emotionele banden aan durft te gaan. - De ziel creëert orde vanuit chaos: voel je als leider op je gemak met onzekerheid en vertrouw erop dat je de wijsheid bezit om de goede beslissingen te nemen. 'De ziel van leiderschap' heeft mij veel herkenning en besef gebracht. De nadruk op de innerlijke competenties van een leider was voor mij geheel nieuw en dit boek biedt een helder stappenplan om je vaardigheden eigen te maken. Het betekent dat je inside-out jezelf positioneert ten opzichte van de business die je runt, de mensen aan wie je leiding geeft en de relaties (klantrelaties, financiële relaties, etcetera) waarin je een rol speelt. Alleen een leider die goed in balans is, kan dus zijn of haar doelen bereiken. Ik raad het boek niet alleen voor leiders van bedrijven of instanties aan maar eigenlijk voor iedereen die in een organisatie dingen gedaan wil krijgen.
Over Wendela Sanders
Wendela Sanders (1965), bedrijfseconoom, is sinds 2006 zelfstandig gevestigd te Deventer. Zij is eigenaar van Prognose b.v. Onderzoek en projectmanagement in de zorg. Zij houdt zich bezig met zorgvraaganalyses, trendanalyses en innovatie projectmanagement. Verder is zij kenniskringlid van het Lectoraat Saxion Ondernemen in de zorg, bestuurslid van Don Bosco Deventer en publiceert zij regelmatig. Zij is coauteur van het Groot Innovatie Modellenboek een uitgave van Van Duuren Management (2013).
