Het is de vraag of 'Op strategiesafari' dezelfde waarde heeft. Is Mintzberg er opnieuw in geslaagd een vernieuwende prestatie te leveren? Ontstaat inzicht in het antwoord op de wezenlijke vraag: wanneer moeten we welk strategievormingsproces gebruiken? Oftewel: wanneer moeten we welk beest van stal halen?
Op Strategie safari is een rondleiding door de wildernis van strategisch management. Die wildernis wordt geordend door tien scholen te onderscheiden. Elke school wordt beschreven door geleverde bijdragen aan de ontwikkeling van strategisch management, aan de hand van fundamentele aannames en door kritiek van de reisleiding. De ambitie van Mintzberg en consorten is een geïntegreerd beeld van het beest strategisch management te scheppen.
In rap tempo nemen ze de lezer mee langs de verschillende scholen en hun diepste geheimen. De rondleiding voert ons verder langs een weelde van analysemethoden en -technieken en brengt ons in contact met de fundamenten van strategisch management. Bovendien ontstaat gedurende de safari inzicht in de aannames van de scholen. Naar mijn idee is bewust omgaan met gehanteerde aannames de kern van strategieontwikkeling en dus is dergelijk inzicht onontbeerlijk.
De focus op de aannames van verschillende scholen en de daarin ondergebrachte methoden en technieken is dan ook waardevol. Door vanuit diverse filters, met elk hun eigen aannames en valkuilen, een strategie te ontwikkelen en te implementeren ontstaat bewustwording van wat je werkelijk wilt gaan doen. Bovendien wijst onze praktijk, waarin we afhankelijk van de tijdsfactor en de situatie kiezen voor specifieke instrumenten, uit dat zo'n proces resulteert in revolutionaire strategische richtingen en nieuwe business modellen.
Het eindpunt van 'Op strategiesafari' is een opsomming van de acht dilemma's van strategisch management en een uitnodiging aan het adres van managers: neem academici en adviseurs met hun nieuwste ideeën niet te serieus en blijf vooral prikkelen. Helaas krijgen we het echte beest niet te zien!
Door zorgvuldige voorbereiding lijken de reisleiders erin geslaagd te zijn eenduidige orde aan te brengen in de wildernis. De praktijk wijst echter uit dat de inhoud van scholen geforceerd is. Zo wordt bijvoorbeeld het instrument scenario-ontwikkeling willekeurig ondergebracht bij de planningsschool.
Pas aan het eind van de safari komt de aap uit de mouw; de gehanteerde classificatie is deels ingegeven doordat de reisleiders aanhangers zijn van de configuratieschool. Dus is de ordening schijnbare werkelijkheid, gebaseerd op persoonlijke aannames en veronderstellingen.
Maar goed, op verzoek van de reisleiding gaan we 'ons echter niet van de wijs laten brengen door overdrijvingen of abstracties, laat staan door onoplosbare discussies'. 'Zoals bij zoveel safari's kunnen we niet helemaal bieden wat we beloven.'
De auteurs zijn erin geslaagd een overzicht te geven van de ontwikkeling van het vakgebied strategisch management. Daar zullen ze startende beoefenaren (bijvoorbeeld studenten) een groot plezier mee doen. De ervaren strategen zullen echter weinig toegevoegde waarde ervaren, zij zullen zich mogelijkerwijs ergeren aan de stijl van Mintzberg. Die stijl waarmee voornamelijk de voorschrijvende scholen worden behandeld is typerend. Ongenuanceerd veegt Mintzberg de vloer aan met gehanteerde veronderstellingen en ontwikkelde analysetechnieken.
Deze werkwijze en het daardoor gecreëerde zwart/wit beeld is overbodig in een rondleiding met als uiteindelijke doel synthese. Natuurlijk is de constatering dat iedere school tekortkomingen heeft terecht. De vraag is echter: leiden de subjectieve oordelen tot integratie van denkrichtingen of is de resultante een langdurige loopgravenoorlog? Is Mintzberg een integrerende vredestichter of een splitsende rebel?
Helaas biedt deze rondleiding ons geen vernieuwende inzichten, nauwelijks integratie van denkrichtingen en geen antwoord op de vraag: wanneer moeten we welk strategievormingsproces gebruiken? Misschien daarom deze verontschuldigingen: 'Het is die club van strategie geweest, De dadendrang met hart en ziel beleden, Op zoek gingen ze naar het schuwe beest, De tien scholen waren ze uitgereden. Zij roepen uit: Dat was nu de safari! Is onze blindheid daarmee verleden?'
