Voor veel mensen is gelukkig zijn het ultieme doel in hun leven. Er zijn dan ook veel boeken beschikbaar over geluk, maar over plezier zijn er weinig boeken te vinden. In Het Plezierplan stelt Rucker dat geluk zelfs een bedrieglijk concept is. Hij waarschuwt dan ook om niet in de ‘geluksval’ te lopen. Geluk is een gemoedstoestand, je voelt je even geweldig, maar al snel passen we ons aan aan de nieuwe realiteit en keren weer terug naar ons standaard geluksniveau.
Daar waar geluk een gemoedstoestand is, is plezier een activiteit die je hier en nu kunt ondernemen, bijna overal en altijd. Plezier komt niet alleen jou ten goede, maar ook de mensen in je directe omgeving, het werkt dan ook verbindend. Je kunt het niet plannen. Een zekere mate van doelbewustheid is het enige wat ervoor nodig is.
Activiteiten en plezier
Dat doelbewuste wordt makkelijker als je enig inzicht hebt in de aard van de verschillende activiteiten die je op een dag uitvoert. Rucker onderkent vier soorten activiteiten die hij onderverdeelt naar de mate van plezier die ze opleveren en de hoeveelheid moeite die het kost om ze uit te voeren. Zo zijn er de activiteiten die weinig moeite kosten en die je een pleziergevoel geven, zoals het uitlaten van de hond of bijkletsen met een vriend. Dan zijn er de activiteiten die moeilijk zijn en veel plezier opleveren, zoals iets doen dat buiten je comfortzone ligt. Als derde zijn er activiteiten die moeilijk zijn maar weinig tot geen vreugde brengen: de activiteiten die gewoon gedaan moeten worden zoals bijvoorbeeld een poepluier verwisselen of het huis schoonmaken. En ten slotte zijn er activiteiten die geen moeite kosten maar ook weinig echt plezier opleveren. Daarbij kun je denken aan eindeloos op social media ronddwalen en gedachteloos TV kijken.
Werk
Rucker adviseert om je vooral te richten op de twee eerstgenoemde activiteiten. En verder adviseert hij om te onderzoeken hoe je eigen verdeling van tijd over de vier er uit ziet. Al lezend vroeg ik me wel af waar het dagelijkse werk onder valt, want daar heeft Rucker het niet over. Werk bestaat uit een aantal verschillende activiteiten, en ik denk dat je per activiteit moet kijken in welke van de vier categorieën deze thuis hoort.
Plezier en het werk
Rucker adviseert medewerkers de manieren te vergeten waarop werkgevers hen hebben gepaaid met ‘plezier op het werk’. Wat hem betreft kunnen managers beter snel stoppen met een aantal door de organisatie georganiseerde activiteiten zoals casual Friday, de gekke sokken-competitie, de happy hours en de door de organisatie georganiseerde sociale evenementen. En we kunnen wat hem betreft het populaire idee dat werk altijd plezierig kan of moet zijn, ook opzijschuiven. Hoe het ook wordt verpakt, werk blijft werk. Het is een activiteit die nodig is om een inkomen te verwerven. Rucker schiet hier wel wat door. Voor bepaalde groepen medewerkers zal het opgaan, maar voor een grote groep is werk -naast een bron van inkomen - ook een bevredigende en plezierige bezigheid. Dit geldt met name voor functies waarin er sprake is van een zekere autonomie
The fun habit
De titel van het boek heeft me op het verkeerde been gezet. Bij het woord ‘plan’ denk ik meteen aan afvinklijstjes, aan ‘De 10 stappen tot een plezierig leven’. En dat is nu net wat het boek niet is. Ok, er staan best veel suggesties in het boek over wat je kunt doen om meer plezier te hebben. En inderdaad, Rucker gebruikt een aantal keren het woord ‘plezierplan’. Maar om dat plan centraal stellen doet onrecht aan het boek. Zo heet bijvoorbeeld hoofdstuk negen in de Nederlandse versie van het boek ‘Een plezierplan voor je werk’ en in de Amerikaanse versie: ‘Bring Your Fun Habit to Work’.
De Amerikaanse titel dekt volgens mij veel beter de lading van het boek: The Fun Habit: How The Pursuit Of Joy and Wonder Can Change Your Life. Ook daar kun je wel weer een kanttekening bij plaatsen. Want het zijn grote woorden om te stellen dat plezier meteen je hele leven verandert. Maar in ieder geval ligt in deze titel geen nadruk op een plan maar op ‘pursuit.’
Theorie en verhalen
Ruckers boek geeft een goed overzicht van het waarom en hoe van plezier. Hij doet in een in een mengsel van persoonlijke verhalen en ideeën die gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek. Voor de een zal deze combinatie van verhalen uit het leven van Rucker prettig leesvoer zijn, voor een ander is het een verstoring van het lezen over de theorie achter plezier. De auteur maakt het de lezer ook niet makkelijk, want de vele persoonlijke verhalen en de theorie lopen ongemerkt in elkaar over.
Matige opmaak
Het boek heeft van de uitgever een kleurrijke kaft gekregen, maar daar stopt ook de vrolijkheid. De uitgever heeft een wat saai opgemaakt boek afgeleverd, waarbij deze lezer het gevoel kreeg dat de vormgever niet veel plezier aan zijn werk heeft beleefd. De losse schrijfstijl van Rucker maakt gelukkig veel goed. Al blijft de vraag of zo’n 260 volgeschreven bladzijden - met daarnaast dertig pagina’s voor index, dankwoord en noten - niet wat veel is voor het onderwerp.
Onderwerpen
Naast de eerdergenoemde onderwerpen, is in het boek ook aandacht voor onder meer het nutteloze van achter geluk aanjagen; de functie van oxytocine, hoe de vijanden van plezier te vermijden; de vijf toegangspoorten naar een piekervaring; de elementen die helpen om het dagelijkse leven te transformeren; hoe als ouders samen met je kind plezier te hebben; wat nieuwsgierigheid je kan brengen en waarom autonomie op het werk zo belangrijk is. Het boek helpt de lezer om anders te denken over het belang van carrière en macht, en hoe meer plezier in het leven te hebben.
Gewoonte
Tijd vrijmaken van het werk hoeft niet ten koste te gaan van professionele prestaties, want een productief leven en een plezierig leven gaan prima samen, eerder verhoogt werkplezier de productiviteit. Rucker maakt duidelijk, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, dat het tijd is om te stoppen met het najagen van geluk en te beginnen met plezier maken. Het boek maakt wel duidelijk dat het hebben van plezier niet kunt plannen maar dat je wel condities ervoor kunt creëren. En dat vraagt om planning en enige discipline.
De auteur komt zijn belofte na dat als je Het plezierplan hebt gelezen, je bent toegerust om plezier te maken. Rucker laat zien hoe je plezier tot een gewoonte kunt maken en hoe dit je helpt een gezonder, vrolijker en productiever mens te worden.
Over Rudy Kor
Rudy Kor is zelfstandig organisatieadviseur en auteur van diverse managementboeken. Tot voor kort werkte hij (als senior partner) bij Twynstra Gudde. Hij startte zijn werkzame leven bij Philips in Eindhoven. Als adviseur helpt hij (project)managers bij het effectiever inrichten van hun projecten. Als veellezer wordt hij gedreven door nieuwsgierigheid en schrijft regelmatig boekrecensies.
