Praktijkgids Sociale Zekerheid 2023

Woord vooraf V
Lijst van afkortingen VII

1 ALGEMEEN DEEL 1
1.1 Kenmerken van de sociale zekerheid 2
1.1.1 Sociale verzekeringen en sociale voorzieningen 2
1.1.2 Verplichte verzekering en premiebetaling 5
1.1.3 Verband tussen verzekering en premiebetaling 7
1.1.4 Vrijwillige verzekering 7
1.1.5 Indeling naar verzekerd risico 8
1.1.6 Aanvullende sociale zekerheid 11
1.2 De uitvoering van de sociale zekerheid 13
1.2.1 Sociale verzekeringsbank 13
1.2.2 Uitvoering werknemersverzekeringen 14
1.2.3 Arbodienst 21
1.2.4 Toezicht op de uitvoering 22
1.2.5 Inzage- en correctierecht 23
1.2.6 Zorgverzekeraars 24
1.2.7 Gemeenten 25
1.2.8 Digitaal dossier 26
1.3 Verzekeringsplicht werknemersverzekeringen 28
1.3.1 Arbeidsverhouding 28
1.3.2 Arbeidsovereenkomst 29
1.3.3 Flexibele arbeidscontracten 33
1.3.4 Fictieve dienstbetrekking 35
1.3.5 Uitzonderingen op de verzekeringsplicht 37
1.3.6 Uitlokken van een beslissing 38
1.3.7 Zelfstandigheid 38
1.4 Premieplicht werknemersverzekeringen 40
1.4.1 Grondslag premie-inning 40
1.4.2 Verstrekken van gegevens 45
1.4.3 Vaststelling en invordering van de premie 46
1.4.4 Premieheffing WAO en WGA 47
1.4.5 Beoordeling van de juistheid van de premieafdracht 48
1.5 Dagloonregels werknemersverzekeringen 50
1.5.1 Dagloonbesluit werknemersverzekeringen 50
1.5.2 Hoofdregels voor berekening van het dagloon 52
1.5.3 Algemene bijzondere bepalingen 54
1.5.4 Wetspecifieke bijzondere bepalingen 55
1.6 Verzekeringsplicht volksverzekeringen 59
1.6.1 Ingezetenen 59
1.6.2 Uitbreiding en beperking kring verzekerden 60
1.6.3 Vrijwillige verzekering 63
1.6.4 Zelfstandigen 63
1.7 Premieplicht volksverzekeringen en loonbelasting 64
1.7.1 Dienstbetrekking 65
1.7.2 Het loonbegrip 66
1.7.3 Wat is loon? 66
1.7.4 Loonvormen 66
1.7.5 Toepassing van het tarief 67
1.7.6 Administratieve verplichtingen 68
1.7.7 Afdracht aan de Belastingdienst 69
1.7.8 Afdrachtvermindering 70
1.7.9 Nettoloonafspraak 70
1.7.10 Heffing en invordering 70
1.7.11 Zelfstandigen 72
1.7.12 Kennismigranten 72
1.7.13 Maatregelen bij niet betalen premies 72
1.8 Bestuurdersaansprakelijkheid 74
1.8.1 Begrip bestuurder 74
1.8.2 Melding van betalingsonmacht 74
1.8.3 Voorwaarden voor rechtsgeldige melding 75
1.8.4 Kennelijk onbehoorlijk bestuur 76
1.8.5 Bezwaar en beroep 77
1.9 Gelijkstelling niet-huwelijkse samenlevingsvormen 78
1.9.1 Gelijke behandeling van ongehuwd samenwonenden 78
1.9.2 Gelijkstellingsartikel 78
1.9.3 Invulling van de criteria 79
1.9.4 Geregistreerd partnerschap 80
1.10 Misbruik en fraude; boeten en terugvordering 81
1.10.1 Inleiding 81
1.10.2 Het Maatregelenbesluit Sociale Verzekeringswetten 82
1.10.3 Uitkeringsfraude 83
1.10.4 Terugvordering van uitkeringen 83
1.10.5 Boeten en andere maatregelen 86
1.10.6 Strafsancties bij uitkeringsfraude 88
1.10.7 Identificatieplicht 89
1.10.8 Gegevensuitwisseling 90
1.10.9 Grensoverschrijdende fraude 91
1.10.10 Beslag op uitkeringen 92
1.11 Uitzending naar het buitenland 94
1.11.1 Uitzending voor langere duur 94
1.11.2 Uitzending voor korte duur (detachering) 96
1.11.3 Uitzending naar een niet-verdragsland 98
1.11.4 Problemen met verzekerings- en premieplicht 98
1.11.5 Gezinsleden 98
1.11.6 Vrijwillige verzekering 99
1.11.7 Beperking export uitkeringen 99
1.12 Vrijwillige verzekeringen 102
1.12.1 Vrijwillige Ziektewetverzekering 102
1.12.2 Vrijwillige WAO-verzekering 103
1.12.3 Vrijwillige WIA-verzekering 104
1.12.4 Vrijwillige WW-verzekering 104
1.12.5 Vrijwillige verzekering volksverzekeringen 104
1.12.6 Particuliere arbeidsongeschiktheidsverzekeringen 105
1.12.7 Verzekeren van het ziekterisico 107
1.12.8 WAO-gat/WIA-hiaat verzekeringen 107
1.12.9 WIA, premiedifferentiatie en eigenrisicodragerschap 107
1.12.10 Startende zelfstandigen 108
1.12.11 Zorgverzekering 109
1.12.12 Aanvullend pensioen, overlijdensuitkering 109

2 KORTDURENDE ZIEKTE VAN DE WERKNEMER 111
2.1 Doorbetalingsplicht van de werkgever 113
2.1.1 Loondoorbetalingsplicht bij ziekte 113
2.1.2 Verplichting tot loonbetaling 116
2.1.3 Te verrekenen inkomsten 123
2.1.4 Relatie werkgever/werknemer 123
2.1.5 Rol UWV 124
2.1.6 Regresrecht 124
2.1.7 Verzekering van de loondoorbetalingsperiode 125
2.2 Controle en begeleiding; Wet verbetering poortwachter 126
2.2.1 Controle van zieke werknemers 126
2.2.2 Adviesaanvraag bij dreigend langdurig verzuim 132
2.2.3 Plan van aanpak 133
2.2.4 Het re-integratieverslag 134
2.2.5 Dienstverband eindigt tijdens ziekte 138
2.2.6 Geschillen over ziekte 140
2.2.7 Praktische gang van zaken bij meningsverschil over ongeschiktheid 144
2.2.8 Verlenging van de loondoorbetalingsperiode 145
2.2.9 Nalatigheid van de werknemer 146
2.2.10 Onwettige afwezigheid 148
2.3 Vakantierechten en verlof bij ziekte 149
2.3.1 Werknemer bouwt tijdens ziekte vakantie op 149
2.3.2 Vakantietoeslag 151
2.3.3 Loonbetaling bij bezoek arts, fysiotherapeut, etc. 151
2.4 De Ziektewet 152
2.4.1 Inleiding 153
2.4.2 Kring van verzekerden 153
2.4.3 Uitkering ziekengeld 154
2.4.4 Ziekmelding en controle 156
2.4.5 Het begrip ziekte 157
2.4.6 Zijn arbeid 158
2.4.7 Passende arbeid 159
2.4.8 Zwangerschap en bevalling 159
2.4.9 Duur van de uitkering 162
2.4.10 Vijfdaagsuitkeringssysteem 162
2.4.11 Hoogte van de uitkering 162
2.4.12 Uitkering onder het sociaal minimum 163
2.4.13 Uitkering bij overlijden 163
2.4.14 Inhoudingen 164
2.4.15 Vrijwillige verzekering 164

3 WET WERK EN INKOMEN NAAR ARBEIDSVERMOGEN 165
3.1 Inleiding WIA; voorwaarden, wachttijd, aanvraag en uitbetaling 167
3.1.1 Inleiding WIA 168
3.1.2 Verzekering 168
3.1.3 Wachttijd 171
3.1.4 Aanvraag van de uitkering 173
3.1.5 Uitsluitingsgronden 174
3.1.6 Dagloon 175
3.1.7 Uitbetaling 177
3.1.8 Aanvulling op grond van de Toeslagenwet 177
3.2 Schatting van de mate van arbeids(on)geschiktheid 179
3.2.1 Arbeidsongeschiktheidsbegrip 179
3.2.2 De claimbeoordeling 181
3.2.3 Onderzoek door de verzekeringsarts 182
3.2.4 Arbeidskundige beoordeling 184
3.2.5 Functieduiding 185
3.2.6 De Maatman 188
3.2.7 Berekening mate van arbeidsongeschiktheid 188
3.2.8 Beslissing 189
3.3 Inkomensverzekering volledig arbeidsongeschikten (IVA) 190
3.3.1 Hoofdlijnen IVA 190
3.3.2 Volledige arbeidsongeschiktheid 191
3.3.3 Duurzame arbeidsongeschiktheid 191
3.3.4 Geringe kans op herstel 193
3.3.5 Hoogte van de IVA-uitkering 193
3.3.6 Overlijdensuitkering 193
3.3.7 Werkhervatting en re-integratie 194
3.3.8 Einde van de IVA-uitkering 194
3.3.9 Herleven van de IVA-uitkering 194
3.3.10 Uitvoering en financiering 195
3.4 Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA) 196
3.4.1 Hoofdlijnen WGA 196
3.4.2 Loongerelateerde WGA-uitkering 198
3.4.3 De loonaanvullingsregeling 199
3.4.4 De WGA-vervolguitkering 201
3.4.5 Informatie aan belanghebbende 201
3.4.6 Verhoging bij hulpbehoevendheid 202
3.4.7 Overlijdensuitkering 202
3.4.8 Einde van het recht op WGA-uitkering 202
3.4.9 Herleven van het recht op WGA-uitkering 202
3.5 Wijziging van de mate van arbeidsongeschiktheid 204
3.5.1 Herbeoordelingen 204
3.5.2 Toename van de arbeidsongeschiktheid 204
3.5.3 Afname van de arbeidsongeschiktheid 205
3.6 Verplichtingen voor WIA-gerechtigden 207
3.6.1 Algemene verplichtingen 207
3.6.2 Verplichtingen van de WGA-gerechtigde 209
3.6.3 Sancties 214
3.6.4 Directe opschorting of schorsing uitkering bij mogelijke overtreding re-integratieverplichtingen 214
3.6.5 Sancties eigenrisicodrager 215

4 OVERIGE ARBEIDSONGESCHIKTHEIDSREGELINGEN 217
4.1 De WAO 218
4.1.1 Afbakening tussen WAO en WIA 218
4.1.2 Schatting van de mate van arbeidsongeschiktheid 219
4.1.3 Hoogte en duur van de uitkering 220
4.1.4 Dagloon 222
4.1.5 Uitbetaling van de uitkering 223
4.1.6 Herziening van de WAO-uitkering 223
4.1.7 Re-integratieverplichtingen en sancties 227
4.1.8 Re-integratie-instrumenten voor WAO-gerechtigden 228
4.2 WAZ en Wajong 229
4.2.1 Inleiding 229
4.2.2 Zelfstandigen: de WAZ 230
4.2.3 Jonggehandicapten: Wajong & Participatiewet 231

5 RE-INTEGRATIE 235
5.1 Maatregelen ter bevordering van re-integratie 236
5.1.1 Inleiding 237
5.1.2 Passende arbeid verrichten 237
5.1.3 Herplaatsing bij een andere werkgever 240
5.1.4 Ontslag 242
5.2 Re-integratiemiddelen, voorzieningen en subsidies 246
5.2.1 Proefplaatsing 246
5.2.2 No-riskpolis 247
5.2.3 Loonkostenvoordeel 250
5.2.4 Werkgeverssubsidie 251
5.2.5 Arbeidsplaatsvoorzieningen aan werknemers 253
5.2.6 Loon- en inkomenssuppletie 258
5.2.7 Loondispensatie 259

6 WERKLOOSHEID 261
6.1 De kring van verzekerden 263
6.1.1 Begrip werknemer 263
6.1.2 Einde verzekering 263
6.1.3 Herkrijgen werknemerschap door ex-zelfstandige 264
6.1.4 Vrijwilligerswerk 264
6.1.5 Vrijwillige verzekering 265
6.2 Voorwaarden voor WW-uitkering 266
6.2.1 Wat te doen bij werkloosheid? 266
6.2.2 Voorwaarden voor het recht op uitkering 266
6.2.3 Verplichtingen voor het geldend maken van het recht 267
6.2.4 Duur en hoogte van de uitkering 267
6.2.5 Betaling van de uitkering 267
6.2.6 Beëindiging 267
6.2.7 Herleving 268
6.3 Het begrip werkloos 270
6.3.1 Arbeidsurenverlies (hoofdregels) 270
6.3.2 Berekening van het urenverlies 271
6.3.3 Opeenvolgend verlies van arbeidsuren 272
6.3.4 Urenverlies bij afwijkende arbeidspatronen 273
6.3.5 Beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt 273
6.3.6 Geen recht op inkomen 275
6.3.7 Eerste werkloosheidsdag 277
6.3.8 Gevolgen voor de uitkering van werkhervatting 277
6.3.9 Hervatten in onbetaald werk 277
6.4 Wekeneis 279
6.4.1 Hoofdregels 279
6.4.2 Referteperiode van 36 weken 279
6.4.3 Weken die niet meetellen voor de referteperiode 279
6.4.4 Het tellen van weken voor de wekeneis 280
6.5 Uitsluitingsgronden 282
6.5.1 Uitsluitingsgronden 282
6.5.2 Herleving uitkeringsrecht na uitsluitingsgrond 284
6.6 Ontslag en WW 286
6.6.1 Verband tussen ontslag en WW-rechten 286
6.6.2 Beëindiging van de arbeidsovereenkomst 286
6.6.3 Arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd 287
6.6.4 Verwijtbaar gedrag van de werknemer 288
6.6.5 Werknemer moet werkloosheid voorkomen 289
6.6.6 Ontslagname door de werknemer 289
6.6.7 Voorschotregeling 290
6.7 Verplichtingen van de werkloze werknemer 292
6.7.1 Inschrijven als werkzoekende 292
6.7.2 Aanvragen van de uitkering 292
6.7.3 Sollicitatieplicht 293
6.7.4 Passende arbeid aanvaarden 294
6.7.5 Andere verplichtingen 296
6.7.6 Sancties 296
6.7.7 Vrijstelling of ontheffing van verplichtingen 298
6.7.8 Juiste inschrijving bij de gemeente 299
6.8 Duur van de uitkering 300
6.8.1 De duur van de uitkering 300
6.8.2 Bijstand, IOAW, IOW en private aanvulling WW 302
6.9 Hoogte van de uitkering 303
6.9.1 De hoogte van de uitkering 303
6.9.2 Aanvulling op de uitkering 304
6.10 Re-integratiemaatregelen bij werkloosheid 305
6.10.1 Re-integratiemaatregelen 305
6.10.2 Scholing 305
6.10.3 Proefplaatsing 307
6.10.4 Onbeloonde werkzaamheden 308
6.10.5 Starten als zelfstandige 308
6.10.6 Loonkostenvoordeel 309
6.11 Betalingsonmacht van de werkgever 310
6.11.1 Betalingsonmacht 310
6.11.2 Betalingsverplichtingen die overgenomen kunnen worden 311
6.11.3 Aangifte bij UWV 312
6.11.4 Overige verplichtingen uit de WW 313
6.11.5 Gevolg van de overname voor de werkgever 313
6.11.6 Gevolg van bedrijfsovername 313
6.11.7 Betalingsonwil 313
6.11.8 Overlijdensuitkering 314
6.12 Wet inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW) 315
6.12.1 Kring van gerechtigden 315
6.12.2 Aanvragen van een IOW-uitkering 315
6.12.3 Uitsluitingsgronden 315
6.12.4 Hoogte van de uitkering 316
6.12.5 Rechten en plichten 316
6.12.6 Betaling van de uitkering 317

7 TOESLAGEN 318
7.1 Toeslagenwet 319
7.1.1 Kring van gerechtigden 319
7.1.2 Vaststelling van het recht op toeslag 320
7.1.3 Aanvragen van toeslag 322
7.1.4 Verplichtingen en sancties 322

8 OUDERDOM EN OVERLIJDEN 324
8.1 Algemene ouderdomswet 325
8.1.1 Kring van verzekerden 325
8.1.2 Opbouwverzekering 326
8.1.3 Ingangsdatum AOW 328
8.1.4 Hoogte van het AOW-pensioen 330
8.1.5 Aanvraag pensioen 333
8.1.6 Opgave inkomen in verband met toeslag 334
8.1.7 Wijzigingen die invloed hebben op de AOW-uitkering 334
8.1.8 Bezwaar en beroep 335
8.2 Nabestaandenwetgeving 336
8.2.1 Kring van verzekerden 336
8.2.2 Twee soorten uitkeringen 336
8.2.3 Nabestaandenuitkering 336
8.2.4 Wezenuitkering 340
8.2.5 Uitsluitingsgronden 341
8.2.6 Aanvragen van de uitkering 341
8.2.7 Einde van de uitkering 341
8.2.8 Export van uitkering 342
8.3 Aanvullend pensioen 343
8.3.1 Inleiding 344
8.3.2 De pensioenovereenkomst 345
8.3.3 Pensioengevend salaris en pensioengrondslag 349
8.3.4 Pensioensystemen 354
8.3.5 Pensioensoorten 359
8.3.6 De pensioeningangsdatum 363
8.3.7 Pensioen bij ontslag en pensioenbreuk 366
8.3.8 Het uitruilen van pensioensoorten 369
8.3.9 Gelijke behandeling 371
8.3.10 Gevolgen van verlof 372
8.3.11 Premiebetaling 373
8.3.12 Informatieplicht pensioenuitvoerder 373
8.3.13 Pensioen en echtscheiding 375
8.3.14 Wet op de Ondernemingsraden (WOR) 376
8.3.15 Pensioenregister 377
8.3.16 Wet toekomst pensioenen 377

9 KINDERBIJSLAG 384
9.1 Kinderbijslag 385
9.1.1 Kring van gerechtigden 386
9.1.2 Voorwaarden voor recht op kinderbijslag 387
9.1.3 Eigen kind, stiefkind, pleegkind 387
9.1.4 Onderhoudsbeginsel 388
9.1.5 Kinderen tot zestien jaar 389
9.1.6 Kinderen van zestien en zeventien jaar 389
9.1.7 Gehandicapte kinderen 390
9.1.8 Aanvragen van kinderbijslag 391
9.1.9 Het kindgebonden budget 391
9.1.10 Peildatum 392
9.1.11 Hoogte van de kinderbijslag 393

10 BEZWAAR EN BEROEP 394
10.1 Bezwaar en beroep inzake uitkeringen, werknemers- en volksverzekeringen 395
10.1.1 Beroep bij rechtbank/Centrale Raad van Beroep 395
10.1.2 Beslistermijn 397
10.1.3 Bezwaarschriftprocedure 398
10.1.4 Instellen van beroep 398
10.1.5 Beroepstermijn 400
10.1.6 Griffierecht 401
10.1.7 Het beroepschrift 401
10.1.8 Beroep kennelijk niet-ontvankelijk of ongegrond 402
10.1.9 De procedure bij de rechtbank 403
10.1.10 De uitspraak 404
10.1.11 Toetsingsgronden 405
10.1.12 Hoger beroep 406
10.1.13 Cassatie bij Hoge Raad 407
10.1.14 Vergoeding van proceskosten 407
10.2 Bezwaar en beroep inzake loonbelasting en premies volksverzekeringen 410
10.2.1 Geschil met Belastingdienst 410
10.2.2 Bezwaarschrift aan inspecteur 411
10.2.3 Uitstel van betaling 412
10.2.4 Bezwaar tegen invorderingsrente 412
10.2.5 Beroep bij de rechtbank 413
10.2.6 Beroep bij het gerechtshof 414
10.2.7 Kort geding/voorlopige voorziening 414
10.2.8 Beroep bij de Hoge Raad 415
10.2.9 Bezwaar of beroep werknemer 415
10.2.10 Vergoeding van proceskosten 415
10.3 Bezwaar en beroep inzake sociale voorzieningen 416
10.3.1 Beslissing van B&W 416
10.3.2 Bezwaarschrift indienen bij B&W 416
10.3.3 Beroep bij de rechtbank 417
10.3.4 Hoger beroep bij de Centrale Raad van Beroep 417
10.3.5 Spoedprocedure bijstand 418
10.3.6 Vergoeding van proceskosten 418

11 INTERNATIONAAL SOCIAAL ZEKERHEIDSRECHT 419
11.1 Internationale bronnen 420
11.1.1 Inleiding 420
11.1.2 Grondrechtelijke normen 421
11.2 Coördinatieregels bij grensoverschrijdend werken 424
11.2.1 De noodzaak van coördinatie 424
11.2.2 Coördinatie in EU-verband 425
11.2.3 Uitgangspunten van de coördinatieregels 427
11.2.4 Inhoud van de coördinatieregels 429
11.2.5 Ziekte en moederschap 429
11.2.6 Arbeidsongeschiktheid 430
11.2.7 Ouderdom 431
11.2.8 Nagelaten betrekkingen 431
11.2.9 Arbeidsongevallen en beroepsziekten 432
11.2.10 Werkloosheid 432
11.2.11 Gezin-/kinderbijslagen 433
11.3 Internationale bescherming van grondrechten 434
11.3.1 Gelijke behandeling m/v 435
11.3.2 IVBPR-verdrag 436
11.3.3 Andere discriminatiegronden 437
11.3.4 Behoorlijke rechtspraak 437
11.4 Rechtsbescherming 439
11.4.1 Beroep bij nationale rechter 439
11.4.2 Internationale rechtsgang 439

12 BIJLAGEN 442
12.1 Wettelijk minimumloon 443
12.2 Premiepercentages 2023 444
12.3 Premiebedragen en premiegrenzen 2023 445
12.4 WGA-totaal parameters 2023 446
12.5 Uitkeringspercentages WAO/WAZ/Wajong 447
12.6 Grondslagen Wajong 448
12.7 Uitkeringen AOW en Anw 449
12.8 Bedragen kinderbijslag en kindertoeslag 450
12.9 Bijstandsnormen Participatiewet per 1 januari 2023 451
12.10 Bedragen IOAW/IOAZ 452
12.11 Tarief loonheffing 453

13 MODELLEN 454
13.1 Bezwaarschrift aan UWV 455
13.2 Beroepschrift rechtbank 456
13.3 Voorlopig beroepschrift 457
13.4 Intrekken beroep bij rechtbank 458
13.5 Machtiging 459
13.6 Verzetschrift 460
13.7 Hoger Beroepschrift Centrale Raad van Beroep 461
13.8 Bezwaarschrift Burgemeester en Wethouders 462

TREFWOORDENREGISTER 463