Praktijkgids Sociale Zekerheid 2024

Woord vooraf V
Lijst van afkortingen VII

1 ALGEMEEN DEEL 1
1.1 Kenmerken van de sociale zekerheid 2
1.1.1 Sociale verzekeringen en sociale voorzieningen 2
1.1.2 Verplichte verzekering en premiebetaling 5
1.1.3 Verband tussen verzekering en premiebetaling 6
1.1.4 Vrijwillige verzekering 7
1.1.5 Indeling naar verzekerd risico 7
1.1.6 Aanvullende sociale zekerheid 10
1.2 De uitvoering van de sociale zekerheid 12
1.2.1 Sociale verzekeringsbank 12
1.2.2 Uitvoering werknemersverzekeringen 13
1.2.3 Arbodienst 20
1.2.4 Toezicht op de uitvoering 21
1.2.5 Inzage- en correctierecht 22
1.2.6 Zorgverzekeraars 23
1.2.7 Gemeenten 25
1.2.8 Digitaal dossier 25
1.3 Verzekeringsplicht werknemersverzekeringen 27
1.3.1 Arbeidsverhouding 27
1.3.2 Arbeidsovereenkomst 28
1.3.3 Flexibele arbeidscontracten 32
1.3.4 Fictieve dienstbetrekking 34
1.3.5 Uitzonderingen op de verzekeringsplicht 37
1.3.6 Uitlokken van een beslissing 37
1.3.7 Zelfstandigheid 38
1.4 Premieplicht werknemersverzekeringen 40
1.4.1 Grondslag premie-inning 40
1.4.2 Verstrekken van gegevens 45
1.4.3 Vaststelling en invordering van de premie 46
1.4.4 Premieheffing WAO en WGA 47
1.4.5 Beoordeling van de juistheid van de premieafdracht 48
1.5 Dagloonregels werknemersverzekeringen 50
1.5.1 Dagloonbesluit werknemersverzekeringen 50
1.5.2 Hoofdregels voor berekening van het dagloon 52
1.5.3 Algemene bijzondere bepalingen 54
1.5.4 Wetspecifieke bijzondere bepalingen 55
1.6 Verzekeringsplicht volksverzekeringen 59
1.6.1 Ingezetenen 59
1.6.2 Uitbreiding en beperking kring verzekerden 60
1.6.3 Vrijwillige verzekering 63
1.6.4 Zelfstandigen 63
1.7 Premieplicht volksverzekeringen en loonbelasting 64
1.7.1 Dienstbetrekking 65
1.7.2 Het loonbegrip 66
1.7.3 Wat is loon? 66
1.7.4 Loonvormen 66
1.7.5 Toepassing van het tarief 67
1.7.6 Administratieve verplichtingen 68
1.7.7 Afdracht aan de Belastingdienst 69
1.7.8 Afdrachtvermindering 70
1.7.9 Nettoloonafspraak 70
1.7.10 Heffing en invordering 71
1.7.11 Zelfstandigen 72
1.7.12 Kennismigranten 72
1.7.13 Maatregelen bij niet betalen premies 73
1.8 Bestuurdersaansprakelijkheid 74
1.8.1 Begrip bestuurder 74
1.8.2 Melding van betalingsonmacht 74
1.8.3 Voorwaarden voor rechtsgeldige melding 75
1.8.4 Kennelijk onbehoorlijk bestuur 76
1.8.5 Bezwaar en beroep 77
1.9 Gelijkstelling niet-huwelijkse samenlevingsvormen 78
1.9.1 Gelijke behandeling van ongehuwd samenwonenden 78
1.9.2 Gelijkstellingsartikel 78
1.9.3 Invulling van de criteria 79
1.9.4 Geregistreerd partnerschap 80
1.10 Misbruik en fraude; boeten en terugvordering 81
1.10.1 Inleiding 81
1.10.2 Het Maatregelenbesluit Sociale Verzekeringswetten 82
1.10.3 Uitkeringsfraude 83
1.10.4 Terugvordering van uitkeringen 83
1.10.5 Boeten en andere maatregelen 86
1.10.6 Strafsancties bij uitkeringsfraude 88
1.10.7 Identificatieplicht 89
1.10.8 Gegevensuitwisseling 90
1.10.9 Grensoverschrijdende fraude 91
1.10.10 Beslag op uitkeringen 92
1.11 Uitzending naar het buitenland 94
1.11.1 Uitzending voor langere duur 94
1.11.2 Uitzending voor korte duur (detachering) 96
1.11.3 Uitzending naar een niet-verdragsland 98
1.11.4 Problemen met verzekerings- en premieplicht 98
1.11.5 Gezinsleden 98
1.11.6 Vrijwillige verzekering 99
1.11.7 Beperking export uitkeringen 99
1.12 Vrijwillige verzekeringen 102
1.12.1 Vrijwillige Ziektewetverzekering 102
1.12.2 Vrijwillige WAO-verzekering 103
1.12.3 Vrijwillige WIA-verzekering 104
1.12.4 Vrijwillige WW-verzekering 104
1.12.5 Vrijwillige verzekering volksverzekeringen 104
1.12.6 Particuliere arbeidsongeschiktheidsverzekeringen 105
1.12.7 Verzekeren van het ziekterisico 107
1.12.8 WAO-gat/WIA-hiaat verzekeringen 107
1.12.9 WIA, premiedifferentiatie en eigenrisicodragerschap 107
1.12.10 Startende zelfstandigen 108
1.12.11 Zorgverzekering 109
1.12.12 Aanvullend pensioen, overlijdensuitkering 109

2 KORTDURENDE ZIEKTE VAN DE WERKNEMER 111
2.1 Doorbetalingsplicht van de werkgever 113
2.1.1 Loondoorbetalingsplicht bij ziekte 113
2.1.2 Verplichting tot loonbetaling 116
2.1.3 Te verrekenen inkomsten 123
2.1.4 Relatie werkgever/werknemer 124
2.1.5 Rol UWV 124
2.1.6 Regresrecht 124
2.1.7 Verzekering van de loondoorbetalingsperiode 125
2.2 Controle en begeleiding; Wet verbetering poortwachter 127
2.2.1 Controle van zieke werknemers 127
2.2.2 Adviesaanvraag bij dreigend langdurig verzuim 133
2.2.3 Plan van aanpak 134
2.2.4 Het re-integratieverslag 135
2.2.5 Dienstverband eindigt tijdens ziekte 139
2.2.6 Geschillen over ziekte 142
2.2.7 Praktische gang van zaken bij meningsverschil over ongeschiktheid 145
2.2.8 Verlenging van de loondoorbetalingsperiode 147
2.2.9 Nalatigheid van de werknemer 147
2.2.10 Onwettige afwezigheid 149
2.3 Vakantierechten en verlof bij ziekte 150
2.3.1 Werknemer bouwt tijdens ziekte vakantie op 150
2.3.2 Vakantietoeslag 152
2.3.3 Loonbetaling bij bezoek arts, fysiotherapeut, etc. 152
2.4 De Ziektewet 154
2.4.1 Inleiding 155
2.4.2 Kring van verzekerden 155
2.4.3 Uitkering ziekengeld 156
2.4.4 Ziekmelding en controle 158
2.4.5 Het begrip ziekte 159
2.4.6 Zijn arbeid 160
2.4.7 Passende arbeid 161
2.4.8 Zwangerschap en bevalling 161
2.4.9 Duur van de uitkering 164
2.4.10 Vijfdaagsuitkeringssysteem 164
2.4.11 Hoogte van de uitkering 164
2.4.12 Uitkering onder het sociaal minimum 165
2.4.13 Uitkering bij overlijden 165
2.4.14 Inhoudingen 166
2.4.15 Vrijwillige verzekering 166

3 WET WERK EN INKOMEN NAAR ARBEIDSVERMOGEN 167
3.1 Inleiding WIA; voorwaarden, wachttijd, aanvraag en uitbetaling 169
3.1.1 Inleiding WIA 170
3.1.2 Verzekering 170
3.1.3 Wachttijd 173
3.1.4 Aanvraag van de uitkering 175
3.1.5 Uitsluitingsgronden 176
3.1.6 Dagloon 178
3.1.7 Uitbetaling 179
3.1.8 Aanvulling op grond van de Toeslagenwet 179
3.2 Schatting van de mate van arbeids(on)geschiktheid 181
3.2.1 Arbeidsongeschiktheidsbegrip 181
3.2.2 De claimbeoordeling 183
3.2.3 Onderzoek door de verzekeringsarts 184
3.2.4 Arbeidskundige beoordeling 186
3.2.5 Functieduiding 187
3.2.6 De Maatman 189
3.2.7 Berekening mate van arbeidsongeschiktheid 190
3.2.8 Beslissing 191
3.3 Inkomensverzekering volledig arbeidsongeschikten (IVA) 192
3.3.1 Hoofdlijnen IVA 192
3.3.2 Volledige arbeidsongeschiktheid 193
3.3.3 Duurzame arbeidsongeschiktheid 193
3.3.4 Geringe kans op herstel 195
3.3.5 Hoogte van de IVA-uitkering 195
3.3.6 Overlijdensuitkering 195
3.3.7 Werkhervatting en re-integratie 196
3.3.8 Einde van de IVA-uitkering 196
3.3.9 Herleven van de IVA-uitkering 196
3.3.10 Uitvoering en financiering 197
3.4 Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA) 198
3.4.1 Hoofdlijnen WGA 198
3.4.2 Loongerelateerde WGA-uitkering 200
3.4.3 De loonaanvullingsregeling 201
3.4.4 De WGA-vervolguitkering 203
3.4.5 Informatie aan belanghebbende 203
3.4.6 Verhoging bij hulpbehoevendheid 204
3.4.7 Overlijdensuitkering 204
3.4.8 Einde van het recht op WGA-uitkering 204
3.4.9 Herleven van het recht op WGA-uitkering 204
3.5 Wijziging van de mate van arbeidsongeschiktheid 206
3.5.1 Herbeoordelingen 206
3.5.2 Toename van de arbeidsongeschiktheid 206
3.5.3 Afname van de arbeidsongeschiktheid 207
3.6 Verplichtingen voor WIA-gerechtigden 209
3.6.1 Algemene verplichtingen 209
3.6.2 Verplichtingen van de WGA-gerechtigde 211
3.6.3 Sancties 216
3.6.4 Directe opschorting of schorsing uitkering bij mogelijke overtreding re-integratieverplichtingen 216
3.6.5 Sancties eigenrisicodrager 217

4 OVERIGE ARBEIDSONGESCHIKTHEIDSREGELINGEN 219
4.1 De WAO 220
4.1.1 Afbakening tussen WAO en WIA 220
4.1.2 Schatting van de mate van arbeidsongeschiktheid 221
4.1.3 Hoogte en duur van de uitkering 222
4.1.4 Dagloon 224
4.1.5 Uitbetaling van de uitkering 225
4.1.6 Herziening van de WAO-uitkering 225
4.1.7 Re-integratieverplichtingen en sancties 229
4.1.8 Re-integratie-instrumenten voor WAO-gerechtigden 230
4.2 WAZ en Wajong 231
4.2.1 Inleiding 231
4.2.2 Zelfstandigen: de WAZ 232
4.2.3 Jonggehandicapten: Wajong & Participatiewet 233

5 RE-INTEGRATIE 237
5.1 Maatregelen ter bevordering van re-integratie 238
5.1.1 Inleiding 239
5.1.2 Passende arbeid verrichten 239
5.1.3 Herplaatsing bij een andere werkgever 242
5.1.4 Ontslag 244
5.2 Re-integratiemiddelen, voorzieningen en subsidies 248
5.2.1 Proefplaatsing 248
5.2.2 No-riskpolis 249
5.2.3 Loonkostenvoordeel 252
5.2.4 Werkgeverssubsidie 253
5.2.5 Arbeidsplaatsvoorzieningen aan werknemers 255
5.2.6 Loon- en inkomenssuppletie 260
5.2.7 Loondispensatie 262

6 WERKLOOSHEID 263
6.1 De kring van verzekerden 265
6.1.1 Begrip werknemer 265
6.1.2 Einde verzekering 265
6.1.3 Herkrijgen werknemerschap door ex-zelfstandige 266
6.1.4 Vrijwilligerswerk 266
6.1.5 Vrijwillige verzekering 267
6.2 Voorwaarden voor WW-uitkering 268
6.2.1 Wat te doen bij werkloosheid? 268
6.2.2 Voorwaarden voor het recht op uitkering 268
6.2.3 Verplichtingen voor het geldend maken van het recht 269
6.2.4 Duur en hoogte van de uitkering 269
6.2.5 Betaling van de uitkering 269
6.2.6 Beëindiging 269
6.2.7 Herleving 270
6.3 Het begrip werkloos 272
6.3.1 Arbeidsurenverlies (hoofdregels) 272
6.3.2 Berekening van het urenverlies 273
6.3.3 Opeenvolgend verlies van arbeidsuren 274
6.3.4 Urenverlies bij afwijkende arbeidspatronen 275
6.3.5 Beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt 275
6.3.6 Geen recht op inkomen 277
6.3.7 Eerste werkloosheidsdag 279
6.3.8 Gevolgen voor de uitkering van werkhervatting 279
6.3.9 Hervatten in onbetaald werk 279
6.4 Wekeneis 281
6.4.1 Hoofdregels 281
6.4.2 Referteperiode van 36 weken 281
6.4.3 Weken die niet meetellen voor de referteperiode 281
6.4.4 Het tellen van weken voor de wekeneis 282
6.5 Uitsluitingsgronden 284
6.5.1 Uitsluitingsgronden 284
6.5.2 Herleving uitkeringsrecht na uitsluitingsgrond 286
6.6 Ontslag en WW 288
6.6.1 Verband tussen ontslag en WW-rechten 288
6.6.2 Beëindiging van de arbeidsovereenkomst 288
6.6.3 Arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd 289
6.6.4 Verwijtbaar gedrag van de werknemer 290
6.6.5 Werknemer moet werkloosheid voorkomen 291
6.6.6 Ontslagname door de werknemer 291
6.6.7 Voorschotregeling 292
6.7 Verplichtingen van de werkloze werknemer 294
6.7.1 Inschrijven als werkzoekende 294
6.7.2 Aanvragen van de uitkering 294
6.7.3 Sollicitatieplicht 295
6.7.4 Passende arbeid aanvaarden 296
6.7.5 Andere verplichtingen 298
6.7.6 Sancties 299
6.7.7 Vrijstelling of ontheffing van verplichtingen 300
6.7.8 Juiste inschrijving bij de gemeente 301
6.8 Duur van de uitkering 303
6.8.1 De duur van de uitkering 303
6.8.2 Bijstand, IOAW, IOW en private aanvulling WW 305
6.9 Hoogte van de uitkering 306
6.9.1 De hoogte van de uitkering 306
6.9.2 Aanvulling op de uitkering 307
6.10 Re-integratiemaatregelen bij werkloosheid 308
6.10.1 Re-integratiemaatregelen 308
6.10.2 Scholing 308
6.10.3 Proefplaatsing 310
6.10.4 Onbeloonde werkzaamheden 311
6.10.5 Starten als zelfstandige 311
6.10.6 Loonkostenvoordeel 312
6.11 Betalingsonmacht van de werkgever 313
6.11.1 Betalingsonmacht 313
6.11.2 Betalingsverplichtingen die overgenomen kunnen worden 314
6.11.3 Aangifte bij UWV 316
6.11.4 Overige verplichtingen uit de WW 316
6.11.5 Gevolg van de overname voor de werkgever 316
6.11.6 Gevolg van bedrijfsovername 316
6.11.7 Betalingsonwil 316
6.11.8 Overlijdensuitkering 317
6.12 Wet inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW) 318
6.12.1 Kring van gerechtigden 318
6.12.2 Aanvragen van een IOW-uitkering 318
6.12.3 Uitsluitingsgronden 318
6.12.4 Hoogte van de uitkering 319
6.12.5 Rechten en plichten 319
6.12.6 Betaling van de uitkering 320

7 TOESLAGEN 321
7.1 Toeslagenwet 322
7.1.1 Kring van gerechtigden 322
7.1.2 Vaststelling van het recht op toeslag 323
7.1.3 Aanvragen van toeslag 325
7.1.4 Verplichtingen en sancties 325

8 OUDERDOM EN OVERLIJDEN 327
8.1 Algemene ouderdomswet 328
8.1.1 Kring van verzekerden 328
8.1.2 Opbouwverzekering 329
8.1.3 Ingangsdatum AOW 331
8.1.4 Hoogte van het AOW-pensioen 333
8.1.5 Aanvraag pensioen 336
8.1.6 Opgave inkomen in verband met toeslag 337
8.1.7 Wijzigingen die invloed hebben op de AOW-uitkering 337
8.1.8 Bezwaar en beroep 338
8.2 Nabestaandenwetgeving 339
8.2.1 Kring van verzekerden 339
8.2.2 Twee soorten uitkeringen 339
8.2.3 Nabestaandenuitkering 339
8.2.4 Wezenuitkering 343
8.2.5 Uitsluitingsgronden 344
8.2.6 Aanvragen van de uitkering 344
8.2.7 Einde van de uitkering 344
8.2.8 Export van uitkering 345
8.3 Aanvullend pensioen 346
8.3.1 Inleiding 347
8.3.2 Pensioen overeenkomen 348
8.3.3 Pensioengevend salaris en pensioengrondslag 354
8.3.4 Pensioensystemen 358
8.3.5 Pensioensoorten 363
8.3.6 Pensioendatum 367
8.3.7 Pensioen bij ontslag en pensioenbreuk 368
8.3.8 Het uitruilen van pensioensoorten 371
8.3.9 Gelijke behandeling 373
8.3.10 Gevolgen van verlof 374
8.3.11 Premiebetaling 374
8.3.12 Informatieplicht pensioenuitvoerder 375
8.3.13 Pensioen en echtscheiding 376
8.3.14 Wet op de Ondernemingsraden (WOR) 377
8.3.15 Pensioenregister 378
8.3.16 Wet toekomst pensioenen 379
8.3.17 Het wijzigen van de pensioenovereenkomst 389

9 KINDERBIJSLAG 397
9.1 Kinderbijslag 398
9.1.1 Kring van gerechtigden 399
9.1.2 Voorwaarden voor recht op kinderbijslag 400
9.1.3 Eigen kind, stiefkind, pleegkind 400
9.1.4 Onderhoudsbeginsel 401
9.1.5 Kinderen tot zestien jaar 402
9.1.6 Kinderen van zestien en zeventien jaar 402
9.1.7 Gehandicapte kinderen 403
9.1.8 Aanvragen van kinderbijslag 404
9.1.9 Het kindgebonden budget 404
9.1.10 Peildatum 405
9.1.11 Hoogte van de kinderbijslag 406

10 BEZWAAR EN BEROEP 407
10.1 Bezwaar en beroep inzake uitkeringen, werknemers- en volksverzekeringen 408
10.1.1 Beroep bij rechtbank/Centrale Raad van Beroep 408
10.1.2 Beslistermijn 410
10.1.3 Bezwaarschriftprocedure 411
10.1.4 Instellen van beroep 412
10.1.5 Beroepstermijn 413
10.1.6 Griffierecht 414
10.1.7 Het beroepschrift 414
10.1.8 Beroep kennelijk niet-ontvankelijk of ongegrond 415
10.1.9 De procedure bij de rechtbank 416
10.1.10 De uitspraak 417
10.1.11 Toetsingsgronden 418
10.1.12 Hoger beroep 419
10.1.13 Cassatie bij Hoge Raad 420
10.1.14 Vergoeding van proceskosten 420
10.2 Bezwaar en beroep inzake loonbelasting en premies volksverzekeringen 423
10.2.1 Geschil met Belastingdienst 423
10.2.2 Bezwaarschrift aan inspecteur 424
10.2.3 Uitstel van betaling 425
10.2.4 Bezwaar tegen invorderingsrente 425
10.2.5 Beroep bij de rechtbank 426
10.2.6 Beroep bij het gerechtshof 427
10.2.7 Kort geding/voorlopige voorziening 427
10.2.8 Beroep bij de Hoge Raad 428
10.2.9 Bezwaar of beroep werknemer 428
10.2.10 Vergoeding van proceskosten 428
10.3 Bezwaar en beroep inzake sociale voorzieningen 429
10.3.1 Beslissing van B&W 429
10.3.2 Bezwaarschrift indienen bij B&W 429
10.3.3 Beroep bij de rechtbank 430
10.3.4 Hoger beroep bij de Centrale Raad van Beroep 430
10.3.5 Spoedprocedure bijstand 431
10.3.6 Vergoeding van proceskosten 431

11 INTERNATIONAAL SOCIAAL ZEKERHEIDSRECHT 432
11.1 Internationale bronnen 433
11.1.1 Inleiding 433
11.1.2 Grondrechtelijke normen 434
11.2 Coördinatieregels bij grensoverschrijdend werken 437
11.2.1 De noodzaak van coördinatie 437
11.2.2 Coördinatie in EU-verband 438
11.2.3 Uitgangspunten van de coördinatieregels 440
11.2.4 Inhoud van de coördinatieregels 442
11.2.5 Ziekte en moederschap 442
11.2.6 Arbeidsongeschiktheid 443
11.2.7 Ouderdom 444
11.2.8 Nagelaten betrekkingen 444
11.2.9 Arbeidsongevallen en beroepsziekten 445
11.2.10 Werkloosheid 445
11.2.11 Gezin-/kinderbijslagen 446
11.3 Internationale bescherming van grondrechten 447
11.3.1 Gelijke behandeling m/v 448
11.3.2 IVBPR-verdrag 449
11.3.3 Andere discriminatiegronden 450
11.3.4 Behoorlijke rechtspraak 450
11.4 Rechtsbescherming 452
11.4.1 Beroep bij nationale rechter 452
11.4.2 Internationale rechtsgang 452

12 BIJLAGEN 455
12.1 Wettelijk minimumloon 456
12.2 Premiepercentages 2024 457
12.3 Premiebedragen en premiegrenzen 2024 458
12.4 WGA-totaal parameters 2024 459
12.5 Uitkeringspercentages WAO/WAZ/Wajong 460
12.6 Grondslagen Wajong 461
12.7 Uitkeringen AOW en Anw 462
12.8 Bedragen kinderbijslag en kindertoeslag 463
12.9 Bijstandsnormen Participatiewet per 1 januari 2024 464
12.10 Bedragen IOAW/IOAZ 465
12.11 Tarief loonheffing 466

13 MODELLEN 467
13.1 Bezwaarschrift aan UWV 468
13.2 Beroepschrift rechtbank 469
13.3 Voorlopig beroepschrift 470
13.4 Intrekken beroep bij rechtbank 471
13.5 Machtiging 472
13.6 Verzetschrift 473
13.7 Hoger Beroepschrift Centrale Raad van Beroep 474
13.8 Bezwaarschrift Burgemeester en Wethouders 475

TREFWOORDENREGISTER 477