Toch is dit maar een heel klein stukje van het grote verhaal. Informatietechnologie is uit onze moderne samenleving niet meer weg te denken. En waarschijnlijk staat ons nog veel meer te wachten. De positieve kant bijvoorbeeld veel werkgelegenheidskansen, nieuwe industrieën, versterken van markten die anders kansarm waren. De negatieve, vergroten van de kloof arm versus rijk, tussen geschoold en ongeschoold, een ongekende golf werkeloosheid die ons nadert.
Om te weten te komen wat ons nadert (de techniek-tsunami) kun je je licht laten schijnen bij drie doorgewinterde onderzoekers: Alec Ross in Industries of the Future en het duo McAfee & Brynjolfsson met Machine, Platform, Crowd – Harnessing Our Digital Future. Zij schreven de opvolger van hun internationale bestseller Het tweede machinetijdperk waarin de gevolgen van robotica werden beschreven.
Beide boeken hebben een verschillende kijk op de ontwikkelingen en zijn daarmee een prima aanvulling. Machine, Platform, Crowd – Harnessing Our Digital Future neemt drie ‘menselijke’ uitgangspunten: Hoe gaat de relatie mens en machine er uitzien? Hoe beleven wij het product? En: Hoe gedragen wij ons gezamenlijk online? Op al deze gebieden duiken ze de diepte in van AI en geven een update van de stellingen uit hun eerdere boek. In het deel Machine komt de rol van bedrijven als Amazon en Uber om de hoek kijken. Na een lesje ‘vraag en aanbod economie’ laten ze zien dat dit soort bedrijven (hoe bijzonder deze bedrijven nu voor ons zijn, en de waarde die ze creëren) in de nabije toekomst eerder regel dan uitzondering zijn. Zo lexen we in het deel Platform dat slim ingerichte matching platformen goedkoop zijn en de risico’s op heel andere plekken in de keten leggen. Er zijn er tientallen in opkomst op allerlei gebied. (Lees hiervoor ook het boek van Cor Molenaar De kracht van platformstrategie.)
Het laatste deel, Crowd, gaat over de brede consequenties die het gezamenlijk online zijn, heeft en nog gaat hebben. Uiteraard komt de rol van ‘Open’ voorbij, maar de kracht van dit hoofdstuk is dat het de gevolgen voor het bedrijfsleven te laten zien. Open, blockchain, internet, en ondersteunende platformen maken het mogelijk goedkoop en wereldwijd te studeren en te werken, en daarmee andere structuren op te zetten. In de opinie van de auteurs zullen bedrijven blijven bestaan maar in een andere gedecentraliseerde autonome vorm. Het kost nog wat jaren om de vorm te tunen, alle bits & pieces bij elkaar te krijgen, maar het gaat gebeuren.
Alec Ross gaat in Industries of the Future nadrukkelijk in op de bedrijfstypen die zich op dit moment snel aan het ontwikkelen zijn. Hun producten zullen andere industrieën overbodig maken. Het boek is een wereldreis langs alle continenten. (Opvallend: West-Europa komt het minste aan bod). Er zijn drie hoofdstromingen: robotica, codificatie en data. Ross heeft in zijn carrière als adviseur en medewerker van de Amerikaanse overheid (vier jaar lang senior-adviseur voor innovatie van Hillary Clinton) een extreem goede inkijk in wereldwijde ontwikkelingen. Het gaat hard in Afrika met online en mobiele ondernemers, in China met robotica, en de codificering van data als wapen in met name Estland dat hiermee een belangrijke techniek-hub wordt tussen het Oosten en het Westen.
Industries of the Future is een heel belangrijk boek vol met goed onderbouwde voorspellingen waar belangrijke markten naar toe gaan. Over het codificering van vertrouwen en markten, de deeleconomie dus, schrijft Ross: ‘I think of the sharing economy as a way of making a market out of anything and a micro entrepreneur out of anybody. The sharing economy uses a combination of technology platforms packaged as apps on mobile phones, behavioral science, and mobile phone location data to create peer-to-peer marketplaces. These market places take underused assets (..) and connect them with people looking for a specific service.’
Over de keerzijde, de waarschuwing, schrijft Ross dat Silicon Valley op het oude Rome begint te lijken: het ontvangt giften uit alle windstreken. De waarde stroomt naar slechts één plek, naar waar de tech-platformen geproduceerd worden. De rijke vierkante meters onder San Francisco en de portemonnees van de aandeelhouders. Dat gaat, net zoals indertijd bij de Romeinen, tot grote conflicten leiden.
Het is inmiddels niet de vraag óf het gaat gebeuren, maar hoe snel (een en ander is al in volle gang). En hoe we er mee omgaan, als samenleving, bedrijf en individu. Er zijn heel veel kansen. Maar helaas evenveel, zo niet meer, bedreigingen.
(In de lijn van dit werk kan het boek van oprichter en CEO van het World Economic Forum Klaus Schwab goed worden gelezen: The Fourth Industrial Revolution.)
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
