De vijf kritieke succesfactoren voor coaching

En ja, je hebt je coachee het coachproces goed beschreven en uitgelegd. Immers: een goed begin is het halve werk, nietwaar? Wel beschouwd begint het dan pas, want binnen dat proces is nu de vraag: waar let je op bij de coachee, waar kijk je naar, waar luister je naar, wat probeer je aan te voelen? En vervolgens … wat dóé je met alles wat je waarneemt? Welke aspecten van jouw coachaanpak maken dat proces uiteindelijk echt succesvol?

1. Waarover gaat dit boek?

Ver-antwoord handelen als coach betekent dat je antwoord kunt geven op de vraag: Wat doe je, waarom, en waarom op deze manier? Dat vraagt om kennis van de zogenoemde kritieke succesfactoren (KSF’s): die aspecten die onophoudelijk de aandacht moeten krijgen van zowel coach als coachee. Met de bespreking hiervan willen we bijdragen aan een gemeenschappelijke taal voor de professionele dialoog over de vraag ‘waar we nou eigenlijk mee bezig zijn’.

2 Voor wie is dit interessant?

Dit boek biedt beginnende en gevorderde coaches een samenhangend kader waarbinnen zij hun eigen handelen kunnen plaatsen en begrijpelijk kunnen uitleggen aan anderen. Daarnaast is het geschikt voor coachopleiders die hun cursisten willen begeleiden tot basis-competente coach. We benadrukken namelijk het inzicht in leerprocessen, als noodzakelijke voorwaarde om ze succesvol te kunnen begeleiden. Dat maakt het boek tevens aantrekkelijk voor studenten sociale, arbeids-, organisatie- en ontwikkelingspsychologie, en onderwijskunde. Verder biedt het veel aanknopingspunten voor adviseurs die zich willen bekwamen in systeemgerichte coaching, en managers die handvatten zoeken voor de coaching van hun zelforganiserende teams.

3 Waarom is dit belangrijk?

De vijf KSF’s vormen een overzichtelijk kader waarbinnen alle coachactiviteiten kunnen worden begrepen. Verder bieden ze een goede basis voor een quickscan van de huidige situatie van de coachee of het te coachen team. Ten slotte zijn ze – voor coach én coachee – een handig ijkpunt voor de voortgang van het coachproces en de daarin bereikte resultaten.

4 Wat bespreken we, en in welke volgorde?

Dit boek is opgebouwd uit twee delen. Deel I omvat vijf theoretische hoofdstukken, elk over één van de vijf KSF’s: (1) Context, (2) Meetlat, (3) Eigenaarschap, (4) IJsberg en (5) Hier & Nu. In de drie praktijkgerichte hoofdstukken van deel II bespreken we de selectie (6) en de toepassing (7) van bruikbare werkmodellen, en de aanpassing daarvan aan bijzondere, soms complexe coachsituaties (8). Vooral in dat laatste geval is het belangrijk dat een coach kan uitleggen wat hij doet, en waaróm hij dat zo doet. In eerste instantie natuurlijk naar de coachee, en vervolgens ook in gesprek met collega’s, zoals tijdens intervisie.

5 Wat kun je met dit boek?

Met dit boek beschik je over de theoretische kennis die je nodig hebt om de KSF’s in de praktijk ook met succes te kunnen hanteren. Daarvoor geven we antwoord op de volgende vragen:

- Wat zegt de theorie over de vijf kritieke succesfactoren?

- Hoe kunnen we deze vijf KSF’s herkennen in de praktijk van coaching?

- Hoe kan een coach dit inzicht benutten voor het succes van de coachee?

- Welke (bijzondere) situaties doen zich vaak voor met betrekking tot de KSF’s?

- Welke valkuilen zijn er – voor coach en coachee – bij het hanteren van deze KSF’s?

Verder bespreken we een groot aantal cases volgens een herkenbaar stramien, voor zowel individuele als teamcoaching. Voor ‘echte eigenmaking’ van de praktijktheorie hebben we veel verwerkingsopdrachten opgenomen. Daarmee kun je je als coach concreet voorbereiden op de vaardige hantering van de vijf KSF’s, in zowel ‘standaard’ als ‘bijzondere’ coachsituaties.

Ger van Doorn is universitair docent Leiderschap & Ethiek en HRM aan de Nederlandse Defensie Academie, coach bij het Expertise Centrum Leidinggeven, en sinds 2016 nauw betrokken bij de coaching van (aanstaande) executives binnen Defensie. Hij is een van de auteurs van De vijf kritieke succesfactoren voor coaching.