Leidinggeven aan professionals? Niet doen!

Het bijzondere van 'Leidinggeven aan professionals? Niet doen!' is dat je merkt dat het is geschreven door enerzijds een wetenschapper en adviseur met veel ervaring over kennisintensieve organisaties en anderzijds door iemand die zelf ook een kenniswerker is. In de voorbeelden die Mathieu Weggeman gebruikt, ervaar je zijn eigen verbazing als kenniswerker over de knulligheid waarmee managers met kenniswerkers kunnen omgaan. Het mooiste voorbeeld is zijn verhaal over het bezoek aan een team kenniswerkers die een nieuw soort lager hebben ontwikkeld. Dit team heeft geen verbondenheid met de manager omdat de manager de techniek waar de kenniswerkers mee bezig zijn niet begrijpt. Wanneer Weggeman dit team bezoekt, is de enige vraag die het team bezighoudt: begrijpt deze adviseur wél waar we mee bezig zijn en hoe uniek ons nieuwe product is? Zo ja, dan vertrouwen we hem ook als adviseur. Zo nee, dan hebben we ook niets aan deze adviseur en zal hij voorstellen doen aan de manager die bij ons toch niet werken. Dit voorbeeld raakt wat mij betreft ook direct de kern van het boek. In kennisintensieve organisaties is de kennis van medewerkers de belangrijkste productiefactor. Die kennis wil je als organisatie zo optimaal mogelijk benutten. Daarvoor moet het beste gehaald worden uit de kenniswerkers. Voelen zij zich op hun gemak en worden ze gestimuleerd? Hoe moet je een kennisintensieve organisatie inrichten? Wat is innovatie en hoe werken innovatieprocessen? De opzet van het boek is enigszins verwarrend. Het eerste deel gaat over managen van professionals en met name hoe een kennisintensieve organisatie ingericht moet worden. Deel 2 gaat over innovatieprocessen en de rol van kenniswerkers daarin. In de bijlagen is nog behoorlijk wat relevante informatie opgenomen, waaronder cultuurkenmerken van kennisintensieve organisaties. Wat zo specifiek is voor kenniswerkers ten opzichte van medewerkers die vooral fysieke arbeid verrichten, is verwerkt in beide delen en de bijlagen. Dat onderwerp had wat mij betreft wel een afzonderlijk deel mogen worde. Hierdoor was de opbouw ook logischer geweest: wat nodig is in innovatieprocessen, daarna wat professionals kenmerkt en ten slotte hoe je dan een organisatie kunt inrichten. Ik hoop maar dat managers (vooral degene die een MBA-opleiding hebben gevolgd) niet alleen het eerste deel lezen en dan denken: ik weet nu hoe het moet. De gedachtegang van Mathieu Weggeman is dat een organisatie te beschouwen is als een verzameling op elkaar betrokken mensen, mensen die besloten hebben om samen - voor zolang als het duurt - de organisatie te zijn. Vanuit dit perspectief zijn het zingevingperspectief (waarom zijn we bij elkaar) en het organisatieperspectief (hoe gaan we ons organiseren, terwijl we weten dat een organisatie geen machine is en in die zin onmaakbaar en onbeheersbaar is) de belangrijkste perspectieven waar Weggeman met zijn adviezen dieper op ingaat. Vanuit het zingevingperspectief is het belangrijkste aandachtpunt het creëren van een collectieve ambitie die ervoor zorgt dat kenniswerkers blijven samenwerken en betrokken zijn. Meerdere malen komt Weggeman hierop terug. Organiseren met kenniswerkers (professionals) is volgens hem een lastige opgave. Zij hebben de volgende karakteristieken: ze beschikken over gespecialiseerde kennis, streven naar autonomie, zijn gedreven en persoonlijk betrokken bij de uitoefening van het beroep, hebben behoefte aan identificatie met de beroepsgroep en hebben een sterke beroepsethiek en hanteren professionele standaarden. Vanuit de behoefte van de professional en zijn belangrijke bijdrage in kennisintensieve organisaties, heeft een organisatie de volgende organiseeropdrachten: stimuleer grensoverschrijdende samenwerking, stuur niet op proces maar op output, biedt professionals voortdurend leergelegenheid, inspireer professionals, ben er als manager, durf te differentiëren, fungeer als hitteschild naar boven, hou van het vak en je mensen. Zowaar geen geringe opgave voor managers van professionals! Een MBA-opleiding alleen voldoet dan ook niet. Managers zijn volgens Weggeman ex-professionals die organiseren leuk vinden, maar ook in staat zijn professionals en hun vak te begrijpen. De waarde van 'Leidinggeven aan professionals? Niet doen!' is dat steeds meer organisaties in Nederland kennisintensieve organisaties zijn en fysieke arbeid steeds meer verdwijnt. De verwachting is dat 50% van de mensen die in 2020 de arbeidsmarkt betreden een HBO of WO opleidingsniveau hebben. Omdat voorop lopen met kennis een voorwaarde is voor veel Nederlandse organisaties in de mondiale concurrentiestrijd, is dit boek van Weggeman een must voor managers.