Leiden vanuit de toekomst

Nooit eerder was de aanwezigheid van een diepe existentiële afgrond zo duidelijk als nu in de eenentwintigste eeuw. Het gevoel dat er een wereld sterft en een andere geboren wordt, is een breed gedeelde ervaring voor miljoenen mensen over de hele wereld. Scharmer en Kaufer pleiten voor een omkering van het ik- naar het wij-denken. De kloven die zijn ontstaan op ecologisch, maatschappelijk en spiritueel-cultureel gebied veroorzaken talloze incongruenties (zeepbellen). De mensheid wordt bovendien beheerst door denkmodellen die deze incongruenties in stand houden. Zo staat bijvoorbeeld de maatschappelijke werkelijkheid geheel los van de structuur van het economisch denken. Bovendien nemen we dit economische denkpatroon over alsof het een natuurwet is. Scharmer betoogt dat de kwaliteit van gewaarzijn of bewustzijn essentieel is voor de ontwikkeling van de evolutie van economische logica en onze evolutie in het algemeen. De reis van ego naar eco kent, volgens de auteurs, drie dimensies: een betere relatie tot anderen, tot het systeem als geheel en tot jezelf. Dit vereist een continu onderzoekende open geest. Scharmer beweert iets opvallends: het succes van 'changemakers' hangt niet af van wat ze doen of hoe ze het doen, maar heeft alles te maken met de intentie van waaruit ze handelen. Maar heeft iedereen een duidelijk beeld van deze intentie? Staat men voldoende in contact met het ‘Zelf’ om vanuit een zuivere intentie te handelen? Om in contact te komen met deze innerlijke bron van waaruit de intentie voortkomt ontwikkelde Scharmer de Theorie U en Presencing technieken. Theorie U gaat ervan uit dat de kwaliteiten van de resultaten nauw samenhangen met het bewustzijn dat binnen dat systeem werkzaam is. Presencing is een samentrekking van de woorden sensing (het aanvoelen van de toekomstige mogelijkheid) en presence (het met aandacht zijn in het nu). Deze combinatie stelt ons in staat het hoogste toekomstige potentieel te verwezenlijken. Het is in feite handelen vanuit de latente aanwezigheid van dat wat manifest wil worden. Het wordt hoog tijd voor de samenleving 4.0. Na samenlevingen voornamelijk gericht op het creëren van stabiliteit, groei en de reactie om te gaan met het vreemde (een logisch gevolg van groei), is het nu tijd om een samenleving te creëren die zich baseert op het aandienende geheel. Het natuurlijke eigenbelang dat de boventoon heeft gevoerd dient zich te verbreden naar een gedeeld bewustzijn van het eco-systeem. Het moment is daar om de economie opnieuw te verbinden met de natuur. Daarnaast moeten we ons gemeenschappelijk bezit cultiveren, eigenaarschap met maatschappelijk nut verbinden, het verband herstellen tussen financiële markten en reëel kapitaal, technologie opnieuw verbinden met collectieve creativiteit etc. We moeten de delen kortom opnieuw met het geheel verbinden. Boven alles moeten we zicht krijgen op onszelf en onze bron, met welke intentie doen we dingen? Wij zijn immers zelf het voertuig van de toekomst. Om in contact te komen met het zelf eindigt elk hoofdstuk met een aantal dagboekvragen. Op deze manier krijgt de lezer zicht op dromen, talenten en valkuilen. Scharmer verbindt bedrijfsleven, regering en burgermaatschappij en werkt aan systeeminnovaties voor een duurzamere wereld. Het verband dat hij legt tussen intentie en resultaat is mijns inziens cruciaal. Daarvoor is zelfkennis onontbeerlijk. In de complexe wereld van vandaag vinden we nergens werkelijk soelaas behalve bij het Zelf. De auteurs voeren overtuigend bewijs hiervoor, hoewel dat bewijs grotendeels theoretisch is. De boodschap is echter cruciaal. Hoe de weg naar het Zelf te vinden en het voor formuleren van een zuivere intentie leest men echter het best een ander boek.