Rick Willemsen en Titia Wolf laten in Het kompas van de held zien hoe kracht van verhalen helpt bij het vormgeven van je innerlijk kompas. De vele tips die de schrijvers geven helpen om effectieve gesprekken met elkaar te voeren. Ze hanteren de drie pijlers ethiek, leiderschap en storytelling en je publieke, professionele en persoonlijke waarden bij het vormgeven van het innerlijk kompas.
Urgent
Het boek bestaat uit zes delen en heeft een heldere, strakke opbouw. Het zit heel goed in elkaar. Willemsen en Wolf geven bovendien veel mooie voorbeelden, met actuele verwijzingen naar onder andere Trump, de oorlog in Oekraïne en de toeslagenaffaire. Dat reduceert de houdbaarheid van het boek misschien enigszins, maar maakt het lezen nu zeer aangenaam. Daarnaast onderstrepen de voorbeelden het gevoel van urgentie dat de auteurs hadden bij het schrijven van hun boek. De spelers in de voorbeelden ontberen een goed innerlijk kompas.
In deel 1 gaan de auteurs in op het kompas van de held. Wat zijn waarden en normen en wat houden de drie pijlers ethiek, leiderschap en storytelling in? Leiderschap gaat hier om leidinggeven aan je eigen handelen, dat is even schakelen. Ik vond het wat theoretisch, maar Willemsen en Wolf leggen het helder uit. Al blijft het wat taai.
Publieke waarden
In deel 2 ga je aan de gang met je publieke waarden. De auteurs beschrijven een aantal dilemma’s, en reiken daarbij vier standaardvragen die je kunt stellen bij elk dilemma aan. De vragen helpen je waarden te ontdekken. Als lezer krijg je daarnaast het advies om te luisteren naar de verhalen die in de samenleving worden gedeeld, te bedenken wat je ervan vindt en te besluiten welke waarden jij essentieel vindt om je koers te bepalen.
Je moet hier wel bij de les blijven. Zinnen als: ‘Je emoties en gedachten worden niet veroorzaakt door wat er gebeurt, maar door hoe jij kijkt naar wat er gebeurt’ vragen enig doordenken.
Professionele en persoonlijke waarden
In deel 3 ga je aan de slag met je professionele waarden. Hier komen vragen aan bod als: Wat is het formele en het informele verhaal van jouw organisatie? Klopt de strategie met wat er ook daadwerkelijk gebeurt en verteld wordt? Interessant en herkenbaar.
En dan kom je in deel 4 bij je persoonlijke waarden. Hier gaat het over je eigen levensgeschiedenis, die betekenis geeft aan de waarden die je leeft. Hier kun je niet langer meer om storytelling heen. In de woorden van de auteurs is dat omdat: ‘Je ons wel kunt vertellen dat bijvoorbeeld eerlijkheid, resultaat en samenwerken voor jou belangrijke waarden zijn, maar liever horen we een verhaal waaruit dat blijkt, zodat we zelf de conclusie kunnen trekken. Want de kans is groot dat jij er iets heel anders onder verstaat dan wij.’
Heldenreis
Willemsen en Wolf geven een prachtig voorbeeld van een goed verhaal. Met de HELD-vertelformule leggen ze bovendien uit hoe je je eigen verhaal doelgericht over de bühne kunt brengen. Die tip houd ik vast. De opdracht om mijn eigen heldenreis te gaan opschrijven, laat ik liggen. Mijn eigen persoonlijke waarden heb ik wel gekozen. Ik begrijp dat je levensverhaal een bron is van kompas-verhalen. De lessen die je leerde op momenten die ertoe doen, geven natuurlijk waardevolle informatie over wat voor jou belangrijk is. Maar dat geldt ook voor je opvoeding, en je jeugd, en je karakter. Daar is in het boek minder aandacht voor.
En dan mag je in deel 5 jouw kompas inzetten voor de gewenste verandering in jouw organisatie. ‘Begrippen als waardegedreven organisatie blijven vaak loze kreten als er niet naar gehandeld wordt’, schrijven Willemsen en Wolf. Precies! Ze leggen uit dat ook de organisatie een reis maakt met een hoger doel in het vizier. Deze reis wordt goed uitgewerkt aan de hand van het ’12 fasen model’ van Manfred van Doorn.
Kompas
In het laatste deel mag je met je kompas de jungle in. In dit hoofdstuk krijgen we een hele lading tips om effectieve gesprekken te voeren. Het begint me een beetje te duizelen, maar wat wél blijft hangen is het belang van intentioneel luisteren waarbij je nieuwsgierig bent naar de ander. Stel in ieder geval je oordeel uit. En ga er vanuit dat je zelf niet de waarheid in pacht hebt. ‘Door te twijfelen komen we tot de waarheid’, zei Cicero al.
Het kompas van de held zit kundig in elkaar. De verschillende invalshoeken van deze twee schrijvers komen samen tot een knap geheel. Het blijft een wat bijzondere combinatie, storytelling, ethiek en leiderschap en ik blijf het onwennig vinden dat ik zelf die held zou moeten zijn. Maar de schrijvers hebben gelijk: het juiste gesprek voeren is hartstikke belangrijk. Zeker in deze tijd. Dit boek zet je aan het denken en helpt je op weg. Het is een actueel boek dat een groot publiek verdient.
Over Annemarie Smits
Annemarie Smits werkt als projectleider duurzaamheid bij een uitvoeringsorganisatie van de rijksoverheid. Daarvoor was ze IT projectmanager en consultant bij onder andere een grote bank en een internationaal adviesbureau. Daarnaast helpt ze auteurs met het schrijven van hun roman, non-fictie boek of managementboek.
