Desondanks weten we verbazingwekkend weinig over hoe en waarom sommige managementideeën op grote schaal navolging krijgen. Meer begrip over hoe deze ideeën worden gefabriceerd draagt bij aan een betere reflectie over de zin en onzin van managementideeën en helpt om eigen ideeën over management verder te scherpen.
De invloed van managementideeën op management en organisaties kan niet worden ontkend. Klassieke ideeën zoals het 7S Model, en de BCG Matrix zijn standaard onderdeel geworden van veel studieboeken. Ook meer recente zoals de Balanced Scorecard (BSC), Total Quality Management (TQM) en Business Process Reengineering (BPR) hebben inmiddels een plek in de managementcanon kunnen verwerven. Tegelijk zien we ook een niet aflatende stroom nieuwe ideeën die worden gepromoot door de managementboeken, de managementvakbladen en op managementseminars. We kunnen dan ook zeker stellen dat managementideeën niet alleen de manier waarop we over management en organisaties denken beïnvloeden, maar ook de taal waarmee we over organisaties spreken en zelfs de manier waarop we deze organisaties inrichten.
Het boek De Managementideeënfabriek, betoogt dat ondanks hun potentiele invloed de manier waarop deze ideeën worden gefabriceerd voor een belangrijk deel onzichtbaar blijft of, al dan niet doelbewust, uit ons collectieve geheugen wordt gewist. Dit is opmerkelijk, niet in de minste plaats omdat mensen toch ook (en in toenemende mate) weten wat ze eten? Op basis van analyses van succesvolle managementideeën en de concrete en praktische ervaringen van een groot aantal managementdenkers, biedt het boek dan ook een kijkje in de ‘werkplaats’ waar deze ideeën worden gefabriceerd.
Wat is de waarde van managementideeën?
Een managementidee biedt een visie op management, geeft richtlijnen voor het aanpakken van vaak persistente organisatieproblemen en wordt gekenmerkt door een specifiek label. In praktijk bieden deze ideeën niet alleen cognitieve ondersteuning bij het inrichten en besturen van organisaties, maar dragen ook voor een belangrijk deel bij aan een gezamenlijke taal voor het praten en denken over management. Hiermee geven managementideeën belangrijke mogelijkheden om een gedeelde kijk op zaken te ontwikkelen en van andere managers en organisaties te leren. Ook voorzien ze in een ogenschijnlijk permanente behoefte van managers aan status en erkenning. Zo geeft het zich associëren met nieuwe managementideeën managers en hun organisaties de mogelijkheid om te laten zien dat ze meegaan met hun tijd. Een essentiële rol van managementideeën is dat deze het belang van management in organisaties vaak onderstrepen en daarmee vormend zijn voor de identiteit en eigenwaarde van de manager.
De ‘geheimen’ van de winnaars
Iedereen kan zien dat een select aantal managementideeën grote bekendheid heeft verworven in de managementwereld. Sommigen hebben zelfs een plaats gekregen in het standaard managementrepertoire. Maar wat zijn nu de ‘geheimen’ van deze winnaars? Wat maakt dat bepaalde ideeën, zij het tijdelijk, door een grote groep managers worden gezien als de meest effectieve en vooruitstrevende oplossing om hedendaagse problemen te lijf te gaan? Of moeten we juist accepteren dat de populariteit van een idee binnen een managementpubliek iets ongrijpbaars is?
Het boek laat zien dat een idee vooral in een aantrekkelijke vorm moet worden gepresenteerd om op grote schaal te kunnen aanslaan onder managers. Voor een individueel idee zijn deze vormkenmerken weliswaar geen garantie voor populariteit, maar je weet wel zo goed als zeker dat je het wel kunt schudden als ze niet aanwezig zijn. Dit geldt net zo goed voor een managementidee als voor een songfestivalliedje, een boek en een film. Op basis van bestaande analyses van succesvolle managementideeën worden de tien belangrijkste kenmerken (kernfactor, onvermijdelijk, normen & waarden, topprestatie, onschuld, ambiguïteit, implementatie-issues, wetenschap, leesbaar, en timing) uitgebreid beschreven en geïllustreerd.
De kunst van de managementdenkers
Managementdenkers spelen onmiskenbaar een belangrijke rol in het promoten van nieuwe managementideeën. Echter in tegenstelling tot de omvangrijke aandacht dat het vak van managementdoener altijd heeft gekregen blijft de kunst van de managementdenker sterk onderbelicht. Maar wat weten we nu eigenlijk over de rollen, taken en technieken van een managementdenker? En wat maakt een managementdenker nu succesvol?
In het boek laten verschillende managementdenkers hun licht schijnen over de alledaagse praktijken in de ideeënfabriek, delen hun vaak uitgebreide ervaringen maar leggen ook hun worstelingen en onzekerheden bloot. Zo leggen we ons oor te luisteren bij goeroes die mede verantwoordelijk zijn geweest voor een aantal wereldwijde bestsellers. Ook komen adviseurs aan het woord die gepokt en gemazeld zijn in de ontwikkeling en popularisatie van nieuwe managementideeën. Het boek beschrijft en illustreert twaalf centrale vraagstukken waarop succesvolle managementdenkers een antwoord hebben weten te vinden. De belangrijkste conclusie is dan ook dat de managementideeën die op dit moment op grote schaal bekend en geaccepteerd zijn, vooral het resultaat is van mensenwerk – maar wel van mensen die een uniek vak verstaan.
Stefan Heusinkveld is als hoofddocent verbonden aan de vakgroep management en organisatie van de Vrije Universiteit en doet onderzoek naar de aantrekkingskracht van goeroes en hun ideeën. Hij is de auteur van De managementideeëfabriek. Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Holland Management Review.
