Alle reden dus om naar de toekomst te kijken. Daaruit kunnen we leren hoe de toekomst beter en mooier te maken. Het leert ons bovendien hoe we ons kunnen voorbereiden op situaties waar we nu nog geen ervaring mee hebben. Toekomstverkenning is het denkgereedschap dat ons daarbij helpt. Daarover gaat ons boek Toekomstverkenning. Onlangs is de tweede en vernieuwde druk uitgekomen.
Gestructureerd proces
Als organisaties met strategie bezig zijn dan doen ze dat geregeld met ‘benen op tafel sessies’. Het kan best prettig zijn om open en vrij met elkaar van gedachten te wisselen, maar de opbrengsten van dergelijke sessies zijn vaak mager. Toekomstverkenning biedt een uitweg. Het gaat uit van een gestructureerd proces dat ervoor zorgt dat het juiste strategische gesprek wordt gevoerd. Er is een duidelijke opbouw, zodat gefundeerde inzichten over trends en ontwikkelingen worden ingezet samen met een nodige dosis verbeeldingskracht. Dit leidt tot op maat gemaakte trendanalyses, scenario’s en andere producten, die het strategische proces kanaliseren en versnellen. Bestuurders en andere beslissers in organisaties hebben vaak weinig tijd. Met toekomstverkenning wordt bereikt dat ze de belangrijkste inzichten over de toekomst op een overzichtelijke en aansprekende manier tot zich kunnen nemen, en hiervan profiteren in termen van visie en strategie.
Meerdere toekomsten
Toekomstverkenning is een andere manier van denken dan men gewend is. We hebben het over meerdere toekomsten. In het dagelijks taalgebruik kennen we dit woord niet in meervoud, maar er bestaan meerdere toekomsten, afhankelijk van welk pad je inslaat. Als we aan onze eigen toekomst denken, dan kunnen we ons voorstellen dat we ouder zijn en in een andere levensfase zijn beland. Maar we vinden het lastig voor te stellen hoe anders de wereld dan is. Voor organisaties is dit cruciaal. Zij willen succesvol zijn in de wereld over tien jaar. Toekomstverkenning helpt om die mentale sprong te maken. Zo kun je letterlijk vanuit een ander perspectief naar de wereld kijken en zie je andere oplossingen en strategieën om je als organisatie voor te bereiden op de toekomst.
Steeds meer organisaties werken met toekomstverkenning, zowel in de publieke sector als in het bedrijfsleven. Zo werkt de Deltacommissaris met een signaalgroep die trends verzamelt. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten werkt met een trendscenario voor gemeenten in 2040. Gemeenten kunnen aan de hand van een video over 2040 het gesprek aan gaan in hun organisatie om te bespreken op welke manier ze zich voorbereiden op deze ontwikkelingen.
Praktijk
Het boek Toekomstverkennen, het ultieme denken in organisaties geeft een heldere uiteenzetting van toekomstverkenning en hoe je het in praktijk kan brengen. Het biedt de nodige achtergronden, historie en onderbouwing. Hoewel toekomstverkenning voor sommigen als zweverig en ongrijpbaar klinkt, wil dit boek juist de praktische aanpak en waarde benadrukken. Toekomstverkenning gaat over leiderschap in tijden van verandering. Hoe je in onzekere tijden koers kan houden op een betere, succesvolle, gezonde en gelukkige toekomst.
Over Freija van Duijne
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.
Over Peter van der Wel
Peter van der Wel houdt zich al ruim 30 jaar professioneel met de toekomst bezig. Hij is auteur van verschillende boeken op het gebied van futurologie en toekomstverkennen en mede-oprichter en voormalig vice-president van de Dutch Future Society.
