‘When the shit hit the fan’ hielp het allemaal niet. Over mijn ervaringen en het omgaan met tegenslag publiceerde ik het boek Nooit meer een zelfhulpboek. Raw Food for the mind. En nee, dat is geen verkapte of slimme marketing voor het zoveelste zelfhulpboek.
Ik was er heilig van overtuigd dat het leven maakbaar is, een kwestie van wilskracht en discipline. Je moest alleen hard genoeg je best doen. Leiderschap, geluk of gezondheid, het is een keuze. Tot ik zelf leiding moest geven, een hersenbloeding kreeg en twee jaar geleden de diagnose epilepsie. De ziekte was niet onder de indruk van mijn lifestyle of cv. Ik was ineens een patiënt als vele anderen.
Een controlefreak met een aandoening waar je geen controle over hebt. Daar kon ik eerst de humor niet van inzien. Ik was vooral woedend dat de omstandigheden ineens mijn leven bepaalden terwijl ik eerder dacht dat ik de omstandigheden bepaalde.
Ik heb weliswaar veel kennis over leiderschap, maar kennis is geen medicijn. Het gaf me eerder het gevoel dat het mijn eigen schuld was dat ik ziek werd en dat de oplossing dichtbij was als ik maar hard genoeg zocht. Het kwam niet in me op om de ziekte te aanvaarden. Ik begon een strijd die niet te winnen viel.
Ik heb niet het licht gezien noch kan ik anderen leren hoe zij met tegenslag om moeten gaan. In mijn boek staat geen advies. Daar zijn in Nederland meer dan genoeg mensen voor. Wellicht dat mensen zich kunnen herkennen in mijn worsteling. Ik ben erachter gekomen dat het leven beperkt maakbaar is, dat er zeer weinig zaken zijn waar we daadwerkelijk controle over hebben. Daar verandert een tsunami aan zelfhulpboeken weinig aan. Er wordt veel te veel junkfood in bladen en boeken geserveerd. De werkelijkheid is rauwer dan we wensen, daar zal iedereen op zijn eigen manier mee om moeten leren gaan.
Er is helaas geen heilige graal. Laat je niets wijsmaken door zogenaamde goeroes of commerciële bedrijven die ons problemen aanpraten waar zij toevallig de oplossing voor hebben. Er wordt slim gebruik gemaakt van onze onzekerheid.
In Nederland houden we van advies. Het is big business om anderen te vertellen hoe ze anders en beter kunnen leven. Steeds meer mensen schrijven een boek om iets te verkopen. Worden coach omdat ze zelf overspannen zijn geraakt. Ik ben er jarenlang ingetrapt. Als ik iets doe, eet of lees gaat mijn leven transformeren. Ik wilde uitsluitend aan tafel zitten als plezier en geluk werden geserveerd. En de wanhoop, het verdriet en de pijn overslaan. Zo werkt het helaas niet.
De paradox van jezelf continu willen verbeteren is bovendien dat het ultieme doel is dat je jezelf niet meer hoeft te verbeteren. Door veel zelfhulp hebben we alsmaar het gevoel dat we niet voldoen. Dat we anders moeten zijn dan we zijn.
Er zijn volgens schrijver Marcel Proust twee manieren om wijsheid te vergaren: zonder pijn, via een leraar of met pijn, via de lessen van het leven. Ik wilde niet luisteren. Het leven deed en doet pijn. Het is een reis die niemand voor je kan maken of je kan besparen. We zoeken vaak naar iemand die ons vertelt hoe het leven in elkaar zit. Maar het is aan ons om er betekenis aan te geven. Het is de zoektocht zelf die het leven waardevol maakt.
Dominique Haijtema is psycholoog en journalist. Zij schreef verschillende boeken over leiderschap, werkte als freelancer voor o.a. Het Financieele Dagblad en Happinez en was hoofdredacteur van het tijdschrift Management Team. Nooit meer een zelfhulpboek is haar nieuwe boek.
Over Dominique Haijtema
Dominique Haijtema (1973) is psycholoog, journalist en auteur van boeken als Leiderschap is een keuze en Nooit meer een zelfhulpboek. Zij schrijft voor tijdschriften als Psychologie Magazine en kranten als Het Financieele Dagblad, was hoofdredacteur bij Management Team en werkt als gastdocent bij o.a. AOG School of Management.
(foto door Mirjam van der Linden)
