Susan Cain laat haar betoog beginnen in het Amerika van de jaren twintig van de vorige eeuw. Het is de tijd van de opkomst van de grootschalige industriële productie en de expansieve verkoop van huishoudelijke producten aan huis en in winkels.
Waar het tot dan toe belangrijk was over de juiste karaktereigenschappen en deugden te beschikken, moesten verkopers nu vooral een goede en overtuigende indruk maken op hun klanten. En op de werkvloer draaide het ook om communicatieve vaardigheden en was profileren van belang om een volgende carrièrestap te kunnen maken. Rode draad in 'Stil' is het verschil tussen introverte en extraverte mensen. Waar de extraverte mens behoeft heeft aan veel afleiding en prikkels, gedijt de introverte persoon juist in een omgeving die niet te veel prikkels bevat.
Voor haar onderzoek bezoekt Cain onder andere een seminar van de charismatische en hyperextraverte Tony Robbins. Onder de indruk van diens wervelende show laat ze, zichtbaar ongemakkelijk, het evangelie van de energieke, zelfverzekerde en communicatieve persoonlijkheid over zich heen storten. Ook spreekt ze met psychologen en fysiologen die onderzoek hebben gedaan naar de kenmerken en effecten van introvert en extravert gedrag.
Met haar boek werpt Susan Cain een verrassend licht op het verschijnsel introversie. Ze komt tot een aantal interessante observaties. Bijvoorbeeld hoe belangrijk het gesproken woord in de westerse samenleving is. Stille mensen krijgen al gauw het etiket verlegen, beschouwend of afwachtend opgeplakt. Het pratende equivalent daarentegen komt eerder over als intelligent, sociaal vaardig en een potentieel leider.
Bijna tegen de stroom van huidige trends in laat Cain zien hoe belangrijk introverte mensen voor de samenleving zijn. Zo leert de geschiedenis dat plekken van eenzaamheid en stilte even goede, of wellicht zelfs betere, voorspellers zijn van uitzonderlijke prestaties en spraakmakende uitvindingen dan overvolle kantoortuinen of luidruchtige brainstormsessies.
Beroemde wetenschappers als Isaac Newton en Albert Einstein kwamen in afzondering en stille overdenking tot hun revolutionaire ontdekkingen. In de hedendaagse digitale wereld zijn Wikipedia en het besturingssysteem Linux collectieve voortbrengselen van individuele ontwikkelaars die zich talloze uren op hun zolderkamer hebben verschanst. En Bill Gates en Warren Buffet, tijdlang de twee meest vermogende personen op aarde, zijn bescheiden en behoedzame types die weinig gemeen hebben met hun meer flamboyante en luidruchtige collega's in de zakenwereld.
Soms slaat Cain door en maakt ze karikaturen van haar onderwerp. Met name als ze herhaaldelijk illustreert hoe introverte mensen de voorkeur geven aan diepgaande gesprekken en extraverte mensen het liever bij koetjes en kalfjes houden. Maar dat is haar vergeven. 'Stil' is een aanrader voor zowel introverte mensen die wel eens begrip van hun omgeving missen als extraverte mensen die moeite hebben zichzelf de tijd en rust voor overdenking te gunnen.
Over Jan Boerstra
Jan Boerstra is senior organisatieadviseur en projectleider bij de provincie Flevoland.
