Connecting the dots: over de jaren heen heeft zich een aantal bestendige thema’s uitgekristalliseerd. Verandermanagement, coaching, en leiderschap vormen de top-3, de laatste jaren duiken methoden & technieken als agile, lean en canvassen op.
In diezelfde meerjarige trend zitten ook nu ‘onzichtbare’ boeken. Boeken die het indertijd net niet hebben gehaald, maar toch heel bepalend zijn geweest. Zoals Intensieve menshouderij van Jaap Peters. Ergens in een ver verleden, ver voor de crisis, toen alles nog goed leek te gaan, kwam de criticaster van het moderne organiseren met waarschuwende woorden: organisaties staan niet meer in verbinding met de realiteit, omdat ze alleen sturen op kengetallen. Om de manager inzicht te geven in de bedrijfsactiviteiten en resultaten, moet werkelijk alles worden geëxpliciteerd. De organisatie wordt gerund op basis van kengetallen en protocollen. Blijkbaar in de overtuiging dat de omgeving zich hiernaar schikt, of dat lukraak in het leven geroepen kengetallen het resultaat van de organisatie objectief weergeeft. Het lijkt er sterk op dat men verwacht dat de omgeving zich aanpast aan de organisatie. Of dat de klant gecharmeerd moet raken door de manier waarop resultaten worden bereikt. Klinkt misschien vaag maar het ziet er ongeveer zo uit: in het programma NOVA vertelt een pedagoog, naar aanleiding van het falen van Bureau Jeugdzorg dat tot de dood van het meisje Savanna leidde, dat ‘het beschermen van kinderen niet de belangrijkste norm in het beleid is’.
Een atypisch boek dat ondanks zijn originele invalshoek en wervende opmaak niet ver kwam, is Hoe je een geboren leider wordt? van Frank Schaper (niet meer leverbaar, maar kijk ook eens naar het schitterende Het Dictatorvirus van dezelfde auteur) . Ik moest er weer aan denken toen er gesproken werd over de wederopstanding van de strip. De kern van Schapers betoog is dat je geen geboren leider bent, maar dat je een geboren leider wordt. Niet door allerlei cursussen of trainingen zoals veel mensen denken, maar door een onbewuste kanalisering van je onderbewuste. Dus door inspiratie, identificatie en imitatie van jeugdidolen of rolmodellen. Voor veel latere leiders zijn die eerste rolmodellen, en nu komt het bruggetje, stripboeken geweest. Dus het is dan ook niet verbazingwekkend dat veel gedrag is terug te voeren op striphelden. Een bijzonder gelaagd en geslaagd boek dat nog altijd staat, wat vormgeving betreft maar zeker ook wat betreft de inbreng in de discussie rond leiderschap.
Een bijzonder invloedrijk boek is De prooi van Jeroen Smit die eerder al met zijn reconstructie van wat zou uitgroeien tot een fiasco op wereldschaal (Het drama Ahold) de prijs had gewonnen. De prooi is een zeer nauwgezette inhoudelijke analyse van de ondergang van ‘de bank’ (met die subtiele cursivering van het woordje ‘de’ in de titel dat direct voor de juiste connotatie zorgt), paradoxaal genoeg eerder de redder van Ahold, maar ook een schoolvoorbeeld van de toegevoegde waarde van een journalistieke benadering. Maar nog belangrijker was het belangrijkste ‘nieuwtje’ uit dit boek: de enorme afstand tussen politiek en bedrijfsleven. Toen ABN Amro werd overgenomen, belde de premier niet eens. Dat gaat nu anders (per sms), maar daarmee bepaald niet beter, eerder onwenselijk. Die reconstructie vinden we wellicht volgend jaar terug op een van de ‘listen’.
De longlist voor het Managementboek van het Jaar 2019 vindt u op deze pagina.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
