‘Verder kijken dan het eigen winststreven’

Balkenende vroeg enkele mensen in het publiek wat zij verstaan onder duurzaamheid en welke bedrijven goede duurzame initiatieven ontplooien. Na zijn oproep stak een meneer voorin direct zijn hand omhoog: ‘Duurzaamheid staat voor circulariteit waarin grondstoffen en materialen worden hergebruikt. Volker Wessels gebruikt het materialenpaspoort  van architect Thomas Rau, waarin staat welke herbruikbare materialen in een gebouw zijn verwerkt.’ Een vrouwelijke ondernemer dacht bij duurzaamheid aan het stopzetten van global warming. Ze had bewondering voor ING, vorig jaar is uitgeroepen tot ’s werelds meest duurzame grote bank, maar zag ook minder succesvolle duurzaamheidspogingen. ‘Veel kleinere bedrijven in de regio Rotterdam voeren vanuit onwetendheid geen praktisch duurzaamheidsbeleid. Prima ondernemers, maar ze blijven steken in goede bedoelingen en hebben begeleiding nodig.’

Duurzaamheidsadviseur
De eerste spreker, sociaal ondernemer Machiel van Dooren, CEO van Made Blue, is zo´n begeleider of duurzaamheidsadviseur. Made Blue stimuleert bedrijven schoon drinkwater te besparen en stelt de bespaarde hoeveelheid ter beschikking aan ontwikkelingslanden. Van Dooren: ‘Ik herken deze opmerking over goede bedoelingen. Moderne ondernemers zijn vaak hoogopgeleid en hun duurzaamheidsplannen blijven hierdoor vaak academisch. Ik zeg dan: “Je moet het ook doen. Steek niet te veel tijd in ontwikkeling, want in de praktijk loopt het altijd anders.”’

De auteurs noemen in Duurzaamheid is passé acht ingrediënten voor succesvol en toekomstbestendig ondernemen: ondernemerschap; gedegen businessmodel; maatschappelijke waardecreatie; purpose, samenwerken & delen, systeemverandering, clickfactor, en circulariteit. Balkenende vroeg Van Dooren of een gedegen businessplan ook voor een sociaal ondernemer noodzakelijk is. Van Dooren: ‘Jazeker! Kijk naar Het Kaufhaus, dat tweedehands kleding opnieuw verkocht maar moest stoppen, want het bedrijfsmodel voldeed niet. Je moet lenig zijn en slimme zakelijke keuzes kunnen maken. Verder is de schaalbaarheid van het bedrijfsmodel van belang. Maatschappelijke impact kan niet worden bereikt zonder schaal en een groot aanpassingsvermogen.’

Platformsector
Balkenende wilde aansluitend van Paul Iske, hoogleraar in Maastricht, weten hoe hij aankeek tegen de acht ingrediënten. Iske: ‘Kijk naar leiderschap, dat de auteurs ondernemerschap noemen. Leiderschap is sterk verbonden met systeemverandering. Bedrijven die zo’n verandering realiseren, kunnen het systeem uitschakelen en dat gaat verder dan disruptie. Startups creëren waarde, maar die gaat ten koste van bestaande systemen. Het Uber-platform heeft alleen bestaansrecht omdat het huidige systeem faalt. Uber is verre van duurzaam en levert slechts enkelen heel veel geld op. Een echt duurzame oplossing komt in beeld als de disruptors door een ander disruptief bedrijf worden ingehaald. De platformsector, waaronder Airbnb, Booking.com en natuurlijk Uber, wordt dan overbodig.’

******************************************************************************************************************************************************************************************************


Jan Peter Balkenende: ‘Verder kijken dan het eigen winststreven’

Na afloop van de boekpresentatie was professor Jan Peter Balkenende  - koud biertje in de hand -  graag bereid enkele vragen te beantwoorden over duurzaam ondernemen. Behalve hoogleraar aan de Erasmus Universiteit is hij ook voorzitter van de Dutch Sustainable Growth Coalition, een groep duurzame Nederlandse multinationals die wordt ondersteund door VNO-NCW.

Kunt u enkele bedrijven noemen die duurzaamheid goed aanpakken?
Puma maakt momenteel een schoen die niet van leer is gemaakt. Eenmaal gereduceerd tot afval wordt deze schoen na acht tot negen maanden volledig geabsorbeerd door de natuur. Unilever is nu vijf jaar bezig met het Sustainable Living Plan en wil daarmee wereldwijd de zorg en welzijn verbeteren, de carbon footprint verminderen en de levensstandaard van miljoenen mensen verhogen. Tegelijkertijd vinden bij automotive ook ingrijpende veranderingen plaats. Mede dankzij Tesla zijn elektrische auto’s nu steeds meer geaccepteerd.

U bent een voorstander van inclusief ondernemen. Wat verstaat u daaronder?
Dat heeft te maken met het ingrediënt purpose in Duurzaamheid is passé. Bedrijven doen aan inclusief ondernemen als ze verder kijken dat het eigen winststreven en zich ook afvragen binnen welke maatschappelijke context ze opereren. Vanuit het besef dat je als bedrijf onderdeel bent van een groter geheel, plaats je automatisch waarden hoger op de agenda. Je gaat hierover afspraken maken met de stakeholders en probeert maatschappelijke meerwaarde te creëren; dát is inclusief ondernemen.

Welke consequenties heeft dit voor leiderschap?
Het vraagt om een nieuwe vorm van leiderschap. Tot ver in de jaren negentig van de vorige eeuw stond bij veel ondernemingen het Angelsaksische rendementsdenken centraal. Bij deze bedrijven stonden veelal charismatische leiders aan het roer, die het eigen ego voorop stelden. Dit staat in contrast met inclusief ondernemen, dat om dienend en verbindend leiderschap vraagt. Moderne leiders stellen zich ten dienste van de purpose van de organisatie, nemen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid en durven daar ook anderen op aan te spreken.

***********************************************************************************************************************************************************************************************

Carolien Gadella-van Wersch: ‘Duurzaamheid is een containerbegrip geworden’

Duurzaamheid is passé, zo vermelden de auteurs Hugo Hollander en Carolien Gadella-van Wersch nadrukkelijk in hun voorwoord, gaat niet over duurzaamheid maar vooral over meervoudige waardecreatie. Tijdens een signeersessie gaven ze  - tussen de drukke bedrijven door  - een toelichting.

Waarom is duurzaamheid passé?
Duurzaamheid is passé omdat het een containerbegrip is geworden zonder scherpe definitie. Iedereen geeft er daarom zelf betekenis aan. Multinationals gebruiken het begrip als marketingtool, om te tonen hoe goed ze bezig zijn op dit terrein. Toch zijn er maar weinig bedrijven echt goed bezig om duurzaamheid een vast onderdeel te laten zijn van de eigen activiteiten.

Voor wie hebben jullie dit boek geschreven?
We richten ons op ondernemers met een langetermijnvisie die verder kijken dan de winst van morgen. Deze ondernemers brengen bij voorkeur een product of dienst op de markt die waarde toevoegt aan de samenleving en daar dus geen schade aan toebrengt. Dit zijn dus bewuste en gedreven ondernemers die niet alleen morgen succesvol willen zijn, maar ook in de toekomst. We bieden hen 8 ingrediënten om nu en later waarde te creëren. Behalve dat ze winstgevend blijven, zorgen de ingrediënten er voor dat ze naast financiële waarde ook een postitieve bijdrage aan de samenleving leveren. We noemen dit meervoudige waardecreatie.

Zijn alle 8 ingrediënten even belangrijk?
Jawel, maar er zijn nuanceverschillen. De eerste vier vormen het fundament en zijn randvoorwaarden voor succesvol ondernemen. Dit zijn: een gedegen businessmodel, ondernemerschap, maatschappelijke waardecreatie en purpose. De overige
vier zijn noodzakelijk om bestendig te blijven voor de toekomst: systeemverandering, clickfactor, samenwerken & delen en circulariteit. Bedrijven moeten hierover nadenken, want de nieuwe economie verandert en innoveert razendsnel.

Fotografie: Rijksoverheid.nl